Jump to content

Gastcolumn van André van Os: Plaats monument gevallen omroepmedewerkers op oude AVRO-studio


hans knot

573 views

Iedere generatie moet het kennelijk opnieuw ontdekken: of het nou de wreedheden zijn van de politionele acties in Indonesië of de collaboratie van de Hilversumse omroepen in de Tweede Wereldoorlog, om maar eens twee willekeurige historische onderwerpen te noemen. Om de zoveel tijd komen ze in het nieuws als ‘historische ontdekking’. Terwijl we het allang wisten maar collectief even zijn vergeten.

 

De collaboratie van de Hilversumse omroepen werd onlangs onder de noemer ‘Het verraad van Hilversum’ opnieuw belicht in een mooie televisie-documentaire van Alfred Edelstein voor de Joodse omroep, die om onnavolgbare redenen nu onderdeel is van de Evangelische Omroep. De documentaire schetst de collaboratie van de Hilversumse omroepen in 1940 (de VARA wellicht uitgezonderd) met de Duitse bezetter, om hun organisaties te redden. Met in de hoofdrol AVRO-baas en omroeppionier Willem Vogt, die zijn joodse personeel (Han Hollander, Jacob Hamel etc. etc.) bij wijze van spreken al ontsloeg nog voor de Duitsers de Grebbeberg waren gepasseerd..

 

Nieuws? Welnee, in de jaren vijftig van de 20e eeuw was dat algemeen bekend. Journalist Dick Verkijk, die gelukkig ook uitgebreid geprezen wordt en zelf aan het woord komt in Edelsteins documentaire, had het allemaal al opgeschreven in zijn dikke studie ‘Radio Hilversum 1940-1945’ (uitgebracht in 1974, 825 pagina’s). Alleen had niemand recentelijk de moeite genomen om het ook te lezen, zeker niet de woordvoerders van de NPO.

 

Dus reageerde de NPO zoals bange instanties dat tegenwoordig doen: “De omroepen hebben destijds de bezetter te welwillend gefaciliteerd. Dat vraagt om een diepe reflectie van de NPO als overkoepelend orgaan en van de betrokken omroepen. En dat vereist dat we niet bang zijn om naar ons eigen verleden te kijken, ook als dat met de inzichten van nu tot ongemak leidt.”

 

Inzichten van nu? Welnee, we wisten toen dat de meeste omroepen fout waren, het werd tussendoor uitgebreid geboekstaafd, maar we zijn het nu ineens ‘vergeten’. En de NPO bestond nog niet in de oorlog en is geen rechtsopvolger van een omroep, dus de reactie is per definitie anachronistisch. Maar dit terzijde.

 

Daarna volgt de obligate maar modieuze ‘boetedoening’: “De NPO geeft vorm aan het initiatief om een monument op te richten voor de vermoorde omroepmedewerkers in de Tweede Wereldoorlog. Daarmee willen de NPO en betrokken omroepen de getroffen medewerkers herkennen en eren. Samen met de iniatiefnemers zorgen we dat het monument er binnen afzienbare tijd komt en een mooie plek krijgt op het Mediapark, waar veel mensen het monument kunnen zien en bezoeken.”

 

‘Geeft vorm aan’, ‘herkennen’, ‘mooie plek’? Op het Mediapark? Welke beleidsadviseur of communicatiemedewerker is met dat krankzinnige idee en met die idiote formulering op de proppen gekomen? Het Mediapark bestond nog niet eens in de oorlog. Het heeft niets te maken met de oorlog (in tegenstelling overigens tot het omliggende Trompenberg). De tragiek van de omroep in de oorlog speelde zich niet af in de weilanden die later een Mediapark zouden worden, maar in Hilversum zelf, rond de toenmalige omroepgebouwen. Die er nog steeds allemaal staan. 

 

Dus waar hoort een monument voor gevallen omroepmedewerkers te worden opgericht? Mijn voorstel: aan de gevel van de monumentale oude AVRO-studio aan de ‘s Gravelandseweg in hartje Hilversum. We zijn er laatst ‘s avonds nog even langs gefietst. Recht tegenover de plaquette ter ere van omroeppionier Willem Vogt is genoeg plaats voor de namen van alle omgebrachte omroepmedewerkers. Recht tegenover het eerbetoon aan Vogt. Kun je gelijk het hele verhaal vertellen op één plaats en ziet Vogts plaquette als het ware de namen van onder meer de door hem ontslagen omroepmedewerkers. Hoewel… we zullen het tien jaar na de onthulling waarschijnlijk wel weer vergeten zijn.

 

André van Os,

Historicus en oud-omroepmedewerker

4 Comments


Recommended Comments

Goed verwoord en mee eens.

Sterker nog de versierselen moeten alsnog ingetrokken worden bij van Vogt.

Het verhaal moet verteld worden, en het besef dat er veel waren die gewoon op het schild bleven staan, na de oorlog.

Maar in de oorlog gewoon fout waren.

Toen gelde ook al, we moeten vooruit en toen had ik een andere rol.

Wel grappig dat deze uitspraken nu ook weer ter ronde gaan bij de politiek.

 

Theo

Link to comment
Op 12-10-2024 om 09:46 zei radio tpot:

Goed verwoord en mee eens.

Sterker nog de versierselen moeten alsnog ingetrokken worden bij van Vogt.

 

 

Het (prachtige) AVRO-gebouw is een beschermd rijksmonument, dus ik weet niet of je die plaquette zomaar kunt verwijderen. Aan de andere kant, hij hoort waarschijnlijk niet bij het oorspronkelijk ontwerp, dus dat biedt misschien toch een mogelijkheid.

 

Een argument om zo'n gedenkteken wél op het Mediapark te zetten: daar komen dagelijks omroepmedewerkers langs. Het oude AVRO-gebouw is sinds 2000 al niet meer als omroepgebouw in gebruik. Er zijn nu andere bedrijven gevestigd.

 

 

Edited by Will Stevens
Link to comment
Guest
Add a comment...

×   Pasted as rich text.   Restore formatting

  Only 75 emoji are allowed.

×   Your link has been automatically embedded.   Display as a link instead

×   Your previous content has been restored.   Clear editor

×   You cannot paste images directly. Upload or insert images from URL.

Loading...


×
×
  • Create New...

Important Information

Door gebruik te maken van deze website ga je akkoord met Terms of Use, Privacy Policy en Guidelines.