Doorzoek de gemeenschap

Het lijkt allemaal heel kort geleden maar in werkelijkheid gaan we 44 jaren terug in de tijd naar het jaar 1979. Je vraagt je, bij de voorbereidingen van een nostalgische column, af wat het jaar zoal voor je betekende destijds. Ik kan dat staven aan de aantekeningen en knipsels die ik in een dergelijk jaar destijds heb verzameld. Een kwestie van mijn archief in te duiken naar die ene map waarin vele documenten uit het jaar 1979 zijn opgeborgen. Zo schreef ik op 13 februari dat de Tweede Kamer een motie van de PvdA, D66 en het CDA inzake het invoeren van shirtreclame in het Betaalde Voetbal had aanvaard. In de motie werd onder meer vermeld dat in de toenmalige toekomst geen rijkssubsidie zou worden verleend voor de gezondmaking van het Betaalde Voetbal, indien deze bedrijfstak besloot over te gaan tot de invoering van shirtreclame. Maar niet alle volksvertegenwoordigers waren het hiermee eens want de fractie van de VVD en DS ’70 stemden tegen de motie. Desondanks stelde de toenmalige staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk, Wallis de Vries, de motie te zullen invoeren. Wel zou hij nog contact opnemen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de Stichting Nationale Sporttotalisator (SNS) om het genomen besluit breed mee te kunnen delen. Beide instanties subsidieerden, evenals het ministerie van CRM, de bedrijfstak Betaald Voetbal. Het was trouwens vooral de fractie van de VVD die zich fel tegen de motie had verzet. Via woordvoerder Wim Keja kwam er een verklaring naar buiten waarin hij onder meer stelde: “Jarenlang is er naar gestreefd de inspraak van voetballers en trainers in het Betaald Voetbal te realiseren. Dat is gelukt. Maar de Tweede Kamer lapt die inspraak aan haar laars als zij een uitspraak over de invoering van shirtreclame doet. Dat is een vorm van bemoeizucht waar wij tegen zijn. Bovendien is de motie voorbarig, omdat het Betaald Voetbal nog geen besluit tot invoering van shirtreclame heeft genomen, maar eerst overleg met alle betrokkenen voert". De VVD stond niet alleen want ook de fractie van DS'7O ondersteunde de motie niet. Deze partij had slechts een zetel in de Tweede Kamer, die bezet werd door Ruud Nijhof. Ook hij trad naar buiten en stelde tegen de pers: “Het getuigt van willekeur de invoering van shirtreclame in het Betaald Voetbal te verbieden. Andere vormen van commercie in andere takken van sport komen in deze motie niet ter sprake. Bovendien betekent het aanvaarden van de motie, dat de overheid haar financiële steun aan het betaald voetbal zal moeten verhogen. De mogelijkheid om extra inkomsten te vergaren om het Betaald Voetbal uit de financiële problemen te helpen, wordt door een uitspraak van de Tweede Kamer teniet gedaan". Destijds was mr. Eric Vilé voorzitter van het sectiebestuur Betaald Voetbal van de KNVB, en voor hem was de uitslag van de stemming een teleurstelling. Hij uitte dit door te stellen aan de geschreven pers: “We zullen wat de shirtreclame betreft voorlopig pas op de plaats maken. Het sectiebestuur is van plan op korte termijn een onderhoud aan te vragen met staatssecretaris Wallis de Vries over de thans ontstane situatie. Ook zullen we contact opnemen met het VNG en de SNS, de andere twee subsidiegevers, om hun standpunt met betrekking tot de invoering van shirtreclame te vernemen". In afwachting van die gesprekken ging het sectiebestuur Betaald Voetbal een onderzoek instellen naar andere bronnen van sponsoring om extra inkomsten te kunnen vergaren. Vilé andermaal destijds: “Er dienen ook andere mogelijkheden te zijn om het bedrijfsleven voor het Betaald voetbal te interesseren. Ik denk dan bijvoorbeeld aan een vorm van sponsoring, zoals die door de gebroeders Molenaar bij AZ'67 wordt toegepast. Beschouw het als een adoptie van een club door een bedrijf'. Het ging daarbij om het bedrijf Wastora uit Alkmaar, dat diverse vestigingen had in de witgoed branche en veel geld investeerde in AZ ’67, waardoor mede een uniek kampioenschap kon worden beleefd in de kaasstad. Uiteindelijk zou sponsoring in het Betaald Voetbal er ook komen, hoewel stapsgewijs. Van borden langs de lijn, via sponsering van de wedstrijdbal, via shirt reclame, reclame via het stadioncircuit van speakers en vele andere manieren tot uiting van reclame. Begon het destijds met kleine bedragen inmiddels is het uitgegroeid tot een miljoenen business. Eigenlijk weten we niet anders meer dat het een onderdeel van het Betaald Voetbal is en de tijd dat eerst reclameborden dienden te worden verwijderd, alvorens een wedstrijd op de televisie zou worden uitgezonden, is al lang verleden tijd. Hans Knot, 22 april 2023

Allereerst liep het voetbalseizoen ten einde en was er een ware strijd tussen de vertegenwoordigers van de Nederlandse Radio Unie en de sectie Betaald Voetbal van de KNVB. Het sectiebestuur had namelijk verboden dat op deze beslissende zondagmiddag verslaggeving van de verschillende wedstrijd tot beïnvloeding van de spelende teams kon leiden en verbood daardoor aan de verslaggevers van de NRU de stadions van de diverse wedstrijden voor rechtstreekse reportages te betreden. Zo was het onmogelijk dat er verslaggeving rechtstreeks vanaf de perstribunes van de wedstrijden PSV—Feijenoord, Ajax—ADO, Xerxes/DHC—DOS en NAC— Fortuna '54 kon plaats vinden. Ook de thuisspelende clubs hadden van het sectiebestuur van de KNVB bericht ontvangen dat het hun verboden was de N.R.U. medewerking te verlenen aan de rechtstreekse reportages. En toch bracht de sportredactie van de Nederlandse Radio Unie verslaggeving via het toen reeds meer dan een jaar bestaande zondagmiddagprogramma ‘Langs de Lijn’. Dit programma was in korte tijd populair geworden en trok telkens enkele honderdduizenden luisteraars en werd uitgezonden via Hilversum 3, toen nog het meest beluisterde net van de publieke omroepen. De leiding van het programma had de verslaggevers opdracht gegeven om te doen of er niets aan de hand was en zich op weg te begeven naar de diverse stations. Daar aangekomen kregen ze alsnog te horen dat door de KNVB rechtstreekse uitzendingen vanuit de stadions verboden waren. Wim Hoogendoorn was de verslaggever die was gestuurd naar het Ajax-stadion. De reportagewagen bleef buiten het stadion en Wim liep met grote regelmaat van het veld naar de wagen om de luisteraars zoveel mogelijk op de hoogte te kunnen houden van de gebeurtenissen in het veld. De normaal ter beschikking gestelde telefoonlijnen voor de verslaggevers waren door de besturen van de clubs geblokkeerd voor gebruik. De verslaggeving bij de topper PSV – Feijenoord verliep moeizamer dan bij Ajax – ADO. Leo Pagano was de verslaggever en in de rust van de wedstrijd was er ruimte voor een kort verslag van buiten het stadion. Na afloop van de wedstrijd was er meer ruimte en mocht bij vanaf de tribune een nabeschouwing geven. In die tijd was er nog geen Studio Sport in het middagprogramma op de televisie maar was er het programma ‘Monitor’, waarin ondanks de waarschuwingen van het sectiebestuur van de KNVB aan de NRU en de NTS (Nederlandse Televisie Stichting) het op de een of andere manier mogelijk was geweest enkele live beelden richting de kijkers in Nederland uit te zenden van het slot van PSV tegen Feijenoord. In het stadion van Ajax was inmiddels via transistorradiootjes bekend geworden dat Feijenoord de wedstrijd had verloren, waardoor Ajax de bewuste middag het kampioensfeest kon gaan openen. Zoals gebruikelijk destijds bij zo’n kampioenschap stroomden honderden supporters direct na de wedstrijd het veld op om de voetballers te huldigen en op de schouders te nemen. Er was dus sprake van een grote verliezer de betreffende laatste zondag van de voetbalcompetitie 167/1968 en wel het bondsbestuur van de KNVB. Men had de reportages niet kunnen verhinderen en diende nog een pittige strijd aan te gaan met de directie van de NRU inzake de verslaggeving in het daarop volgende voetbalseizoen. Ondertussen werd in Vaticaanstad een beslissing genomen die velen aldaar als zeer onprettig hebben ervaren. Er was namelijk besloten dat Radio Vaticana elke week een half uur durend programma gevuld met popmuziek ging uitzenden. Wel was er besloten het te laten bij alleen Italiaanstalige songs maar bijvoorbeeld liederen met een protestinhoud zouden niet worden geweerd door de makers van Radio Vaticana. Zelfs een lied ‘God is dood’ kwam uit de radiospeakers. Leider van het programma, waarvan al enkele proefopnamen waren gemaakt voordat het positieve besluit viel, meldde dat het programma de ether zou ingaan onder de titel: ‘Geestelijke waarden in liederen van deze tijd.’ Het betrof een Italiaanse priester, Pellegrino, en verder meldde hij eind mei dat vanaf 9 juni 1968 het half uur durende pop muziekprogramma een vast onderdeel van de wekelijkse programmering ging worden. Doel van de invoering was volgens hem Radio Vaticana meer binnen de werkelijkheid van het dagelijkse leven te brengen. Hans Knot, 11 april 2020