Klassement

In Oostenrijk start op woensdag 27 augustus een reeks testuitzendingen op de middengolf. Deze zal drie dagen lang te horen zijn op 1.143 kHz, een frequentie die vroeger onder meer door de Amerikaanse legerzender AFN werd gebruikt. De proef wordt georganiseerd door de Oostenrijkse telecomautoriteit, die met de uitzendingen vooral de zenderinstallatie en de reikwijdte in de praktijk wil testen. Het gaat om een officieel project en niet om een illegale zender. Een aanvraag voor een vaste vergunning is inmiddels ingediend. Het signaal bestaat uit een herkenbaar pauzetoon, zodat luisteraars de zender eenvoudig kunnen identificeren. De keuze voor de middengolf is opmerkelijk, maar in Oberösterreich zijn de FM-frequenties vrijwel volledig gevuld. Daardoor biedt de middengolf nog wel mogelijkheden voor nieuwe initiatieven. De frequentie 1.143 kHz heeft een rijke historie. In Oostenrijk werden er in het verleden al kleine stations op uitgezonden en in Duitsland was de frequentie lange tijd bekend van AFN, dat zenders had in steden als Stuttgart, Bremerhaven en Würzburg. De nieuwe zender in het centrale deel van Oberösterreich werkt met een relatief laag vermogen. Overdag is de dekking daardoor beperkt tot de directe omgeving. Na zonsondergang veranderen de omstandigheden en kan het signaal dankzij weerkaatsing in de atmosfeer ook verder weg te horen zijn. Omdat de frequentie tegenwoordig vrijwel vrij is, maken dx-ers kans om het signaal ook buiten Oostenrijk op te pikken.

De zendlocatie Junglinster in Luxemburg heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw. In 1932, een jaar na de oprichting van de Compagnie Luxembourgeoise de Radiodiffusion (CLR), werd deze locatie ontwikkeld om uitzendfaciliteiten te bieden voor Radio Luxembourg. Het oorspronkelijke ontwerp bestond uit drie vrijstaande stalen vakwerktorens, elk met een hoogte van 180 meter. Op 15 maart 1933 begon de zender met het uitzenden van Engelstalige, Duitstalige en Franstalige programma’s, en werd al snel erkend als de krachtigste langegolfzender in Europa. De uitbreiding van de zendcapaciteiten volgde op 7 juli 1939 met de introductie van kortegolfuitzendingen, aanvankelijk op de 15.730 kHz frequentie in de 19-meterband. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de zender bezet door Duitse troepen en geïntegreerd in de Großdeutscher Rundfunk. Na de bevrijding van Luxemburg in april 1945 namen Amerikaanse troepen de controle over en gebruikten de faciliteit voor propagandadoeleinden gericht op Duitsland. Later dat jaar werd de controle teruggegeven aan de CLR, die de reguliere uitzendingen hervatte. In de periode van 25 januari 1951 tot december 1955 fungeerde de Junglinster-zender ook als middengolfzender op de frequentie 1439 kHz (later 1440 kHz volgens het Geneefse frequentieplan), waarop het programma van Radio Luxembourg werd uitgezonden. Deze middengolfuitzendingen werden in december 1955 verplaatst naar de zender in Marnach. Daarnaast werden vanaf 1959 FM-uitzendingen gestart op de frequentie 92,5 MHz met een vermogen van 12 kW, totdat deze in 1970 werden overgeheveld naar de zender in Hosingen. Om de dekking te verbeteren, werden in 1954 twee nieuwe, tegen de aarde geïsoleerde stalen vakwerktorens van elk 250 meter hoog gebouwd, gericht op betere uitzending naar de Franse Middellandse Zeekust. De oorspronkelijke torens uit 1932 werden toen ontmanteld. In 1959 werd een derde toren van gelijke hoogte toegevoegd. De krachtige uitzendingen vanuit Junglinster leidden tot het zogenaamde “Luxemburg-effect”, een fenomeen waarbij signalen interfereren door ionosferische kruismodulatie. In 1972 werd de langegolfzendfunctie verplaatst naar een nieuwe locatie in het nabijgelegen Beidweiler, waardoor Junglinster vanaf 1974 voornamelijk als reserve diende. Op 2 januari 2023 werd de langegolfzender definitief uitgeschakeld. Vanwege overmatige trillingen werden de drie torens in 1983 ingekort tot 215 meter. Na de beëindiging van Radio Luxembourg werden de faciliteiten beheerd door Broadcasting Center Europe (BCE), een dochteronderneming van RTL. Hoewel de kortegolfuitzendingen in 1994 werden stopgezet, werden ze in 2002 hervat met moderne Digital Radio Mondiale (DRM) technologie. In 2020 installeerde de RTL Group, in samenwerking met energiebedrijf Enovos, een zonnepark rondom de zendlocatie om duurzame energie op te wekken via zonnepanelen. Tegenwoordig wordt de site nog steeds gebruikt voor FM-uitzendingen op 95,0 MHz, waarop het programma van Eldoradio wordt uitgezonden. Afbeeldingen: Junglinster (foto's Wiki Commons)