Klassement

Op 9 augustus zijn in Finland de eerste testuitzendingen uitgevoerd met een Nautel ND2000-zender die werd aangesloten op een tijdelijke antenne. De eerste tests bestonden uit het uitzenden van testtonen. Twee weken later, op 24 augustus, werd voor het eerst opgenomen audiomateriaal uitgezonden. Daarmee zette het project een belangrijke stap richting de opbouw van een nieuwe langegolfzender in Finland. De zender draait momenteel met een draaggolf van 600 watt en een piekmodulatie tussen 750 en 800 watt. Door de beperkingen van de tijdelijke antenne zijn de verliezen groot en bedraagt het bereik via de grondgolf voorlopig ongeveer 150 kilometer. In september wordt de definitieve antenne verplaatst en geïnstalleerd, zodat de dekking kan worden uitgebreid voordat de winterperiode aanbreekt. Hoewel de basis staat, bevindt de zender zich nog altijd in een testfase. De programmering bestaat tot nu toe uitsluitend uit vooraf opgenomen materiaal, terwijl er gewerkt wordt aan verbeteringen in de audiokwaliteit. Tegelijkertijd wordt gezocht naar aanvullende apparatuur, waaronder een Nautel ND4000-zender met bijbehorende antennetuner, een Optimod-processor en extra zenders voor zowel de middengolf als de kortegolf. De realisatie van dit project kende een lange aanloop en veel obstakels, maar nu is er een werkende langegolfzender in Finland, zij het nog op beperkte schaal en met de nodige vervolgstappen in het vooruitzicht.

Afeflopen week kwam de Roemeense Nationale Audiovisuele Raad (CNA) bijeen om de beslissing van Radio România te bespreken om het aantal uitzenduren via middengolf en langegolf te beperken. De Raad benadrukte het strategische belang van het middengolfnetwerk en sprak zijn ongenoegen uit over het feit dat deze vermindering werd doorgevoerd zonder voorafgaande waarschuwing. De CNA kondigde een onderzoek aan naar de effecten van deze maatregel en naar de werkelijke impact op luisteraars. Daarbij werd ook aangegeven dat sancties niet uitgesloten zijn. Tijdens de zitting wees de directeur van Radiocom, het staatsbedrijf dat verantwoordelijk is voor het onderhoud van de zenders, op de financiële consequenties van de beperking. Zelfs een tijdelijke vermindering brengt hogere kosten met zich mee, vooral door personeelsuitgaven. Elke middengolf- en langegolfzender wordt immers permanent bemand door minstens één technicus en meerdere beveiligingsmedewerkers, 24 uur per dag en 7 dagen per week. Radiocom gaf aan dat deze lasten slechts enkele weken op te vangen zijn zonder aanvullende middelen, waarna extra financiering noodzakelijk wordt. Răzvan Ioan Dincă, de directeur van Radio România, verklaarde dat de beslissing vooral te maken heeft met budgettaire beperkingen. Volgens hem zou het alternatief zijn geweest om de kortegolfuitzendingen volledig te schrappen. Dit zou hebben geleid tot het verdwijnen van Radio România International, omdat de luistercijfers via internet en satelliet te klein zijn om het voortbestaan zonder kortegolf te verantwoorden. De maatregel houdt in dat de uitzendingen op middengolf en langegolf dagelijks tussen 22:00 en 05:54 uur worden onderbroken. Deze regeling blijft van kracht tot het einde van dit jaar, waarna de situatie opnieuw wordt geëvalueerd. Voor een volledige hervatting van de uitzendingen is aanvullende financiering nodig, wat pas in de begroting van 2026 kan worden meegenomen. Ondanks de officiële uitleg van Radio România bestaan er zorgen over de toegankelijkheid van de programma’s. Het middengolfnetwerk dekt naar schatting meer dan 99,3 procent van de Roemeense bevolking en wordt vooral gezien als onmisbaar tijdens noodsituaties. Veel huishoudens beschikken nog steeds over een radio die middengolf kan ontvangen. Voor langegolf ligt dit anders: de meeste nieuwe radio’s ondersteunen die frequentie niet meer en de kosten voor onderhoud en exploitatie van de 153 kHz-zender nemen toe, waardoor het voortbestaan ervan onzeker is.

De zendlocatie Junglinster in Luxemburg heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw. In 1932, een jaar na de oprichting van de Compagnie Luxembourgeoise de Radiodiffusion (CLR), werd deze locatie ontwikkeld om uitzendfaciliteiten te bieden voor Radio Luxembourg. Het oorspronkelijke ontwerp bestond uit drie vrijstaande stalen vakwerktorens, elk met een hoogte van 180 meter. Op 15 maart 1933 begon de zender met het uitzenden van Engelstalige, Duitstalige en Franstalige programma’s, en werd al snel erkend als de krachtigste langegolfzender in Europa. De uitbreiding van de zendcapaciteiten volgde op 7 juli 1939 met de introductie van kortegolfuitzendingen, aanvankelijk op de 15.730 kHz frequentie in de 19-meterband. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de zender bezet door Duitse troepen en geïntegreerd in de Großdeutscher Rundfunk. Na de bevrijding van Luxemburg in april 1945 namen Amerikaanse troepen de controle over en gebruikten de faciliteit voor propagandadoeleinden gericht op Duitsland. Later dat jaar werd de controle teruggegeven aan de CLR, die de reguliere uitzendingen hervatte. In de periode van 25 januari 1951 tot december 1955 fungeerde de Junglinster-zender ook als middengolfzender op de frequentie 1439 kHz (later 1440 kHz volgens het Geneefse frequentieplan), waarop het programma van Radio Luxembourg werd uitgezonden. Deze middengolfuitzendingen werden in december 1955 verplaatst naar de zender in Marnach. Daarnaast werden vanaf 1959 FM-uitzendingen gestart op de frequentie 92,5 MHz met een vermogen van 12 kW, totdat deze in 1970 werden overgeheveld naar de zender in Hosingen. Om de dekking te verbeteren, werden in 1954 twee nieuwe, tegen de aarde geïsoleerde stalen vakwerktorens van elk 250 meter hoog gebouwd, gericht op betere uitzending naar de Franse Middellandse Zeekust. De oorspronkelijke torens uit 1932 werden toen ontmanteld. In 1959 werd een derde toren van gelijke hoogte toegevoegd. De krachtige uitzendingen vanuit Junglinster leidden tot het zogenaamde “Luxemburg-effect”, een fenomeen waarbij signalen interfereren door ionosferische kruismodulatie. In 1972 werd de langegolfzendfunctie verplaatst naar een nieuwe locatie in het nabijgelegen Beidweiler, waardoor Junglinster vanaf 1974 voornamelijk als reserve diende. Op 2 januari 2023 werd de langegolfzender definitief uitgeschakeld. Vanwege overmatige trillingen werden de drie torens in 1983 ingekort tot 215 meter. Na de beëindiging van Radio Luxembourg werden de faciliteiten beheerd door Broadcasting Center Europe (BCE), een dochteronderneming van RTL. Hoewel de kortegolfuitzendingen in 1994 werden stopgezet, werden ze in 2002 hervat met moderne Digital Radio Mondiale (DRM) technologie. In 2020 installeerde de RTL Group, in samenwerking met energiebedrijf Enovos, een zonnepark rondom de zendlocatie om duurzame energie op te wekken via zonnepanelen. Tegenwoordig wordt de site nog steeds gebruikt voor FM-uitzendingen op 95,0 MHz, waarop het programma van Eldoradio wordt uitgezonden. Afbeeldingen: Junglinster (foto's Wiki Commons)

In Italië pleit de belangenorganisatie OMItaliane voor een wettelijke verplichting om autoradio’s uit te rusten met ontvangst op de middengolf. Volgens de organisatie verdwijnen steeds meer voertuigen van de productielijn zonder deze functie, terwijl de frequentieband in Italië nog door ruim dertig zenders wordt gebruikt. De aangesloten stations van OMItaliane zijn vaak kleine lokale zenders met vermogens variërend van enkele watt tot in de lage kilowattklasse. Toch kunnen sommige signalen, afhankelijk van de omstandigheden, tot in Oostenrijk en Zuid-Duitsland ontvangen worden. De organisatie benadrukt dat de middengolf vooral van waarde is voor gemeenschappen in bergachtige of landelijke gebieden, en voor regio’s die minder goed worden bediend door grote landelijke omroepen. Italië is niet het enige land waar aandacht is voor behoud van de middengolf in voertuigen. In de Verenigde Staten bestaat de AM Radio for Every Vehicle Act, mede ingevoerd vanwege het veiligheidsbelang: langs snelwegen en in nationale parken worden via middengolf onder andere verkeersinformatie en noodmeldingen uitgezonden. Daar zijn nog meer dan 6.000 AM-stations actief. In Italië blijft het aantal bescheidener, met momenteel 35 zenders. Maar er zijn wel plannen voor uitbreiding, zoals een mogelijke nieuwe middengolfzender in de regio Venetië. De organisatie ziet ook kansen voor digitale technieken op de middengolf, zoals DRM (Digital Radio Mondiale). De Italiaanse toezichthouder AGCOM erkent dat deze technologie geschikt kan zijn voor kleinschalige regionale omroepen. Omdat de wereldwijde automarkt grotendeels gestandaardiseerd is, worden voertuigen vaak voorzien van autoradio's die geschikt zijn voor AM en DRM, maar blijft deze functie in sommige regio’s uitgeschakeld. Zo bevatten ook auto’s van Europese merken deze mogelijkheid, maar zijn deze niet geactiveerd, zoals dat wel gebeurd in India, waar de middengolf nog breed wordt ingezet. Met het voorstel wil OMItaliane voorkomen dat het bereik van lokale stations verder afneemt, en benadrukt dat het om een actueel gebruiksdoel gaat, niet om nostalgie. Het verplicht opnemen van middengolfontvangst in voertuigen zou volgens de organisatie bijdragen aan de diversiteit van het radioaanbod en de beschikbaarheid van informatie voor uiteenlopende gemeenschappen.