Klassement

Liefst 62 jaren terug in de tijd en dus naar 1963, het jaar waarin ik 14 jaar werd. Toch is er uit dat jaar het menige bewaard gebleven vanwege het gegeven dat in die tijd de verzamelwoede al had toegeslagen. Inmiddels was ik in de tweede klas middelbaar onderwijs beland en werden de vele nieuwe ontdekkingen op allerlei gebied met klasgenoten gedeeld. Natuurlijk gebeurde dit vooral met de jongens uit de klas, waarbij de eerste – van onder de toonbank door oudere schoolgenoten gekochte ‘vieze boekjes’- licht seksuele ontdekkingen werden gedaan en veel over de meisjes in de klas, in de fietsenstalling, tijdens de pauze werd gesproken. Er kwam ook veel informatie tot mij via de wekelijkse leesportefeuille, die in de kapsalon van mijn ouders was te vinden. Ze hadden een abonnement op de editie van zes weken oud en dat betekende dat de tijdschriften na de week van levering mochten worden gehouden. Lang niet alles was interessant te noemen maar toch was er genoeg om te bewaren en weggestopt te worden onder in de houten bank, waarop de wachtende klanten in de salon zaten. Gedurende de weekenden was het soms een gevecht om als eerste bepaalde tijdschriften te lezen. Ikzelf vond de Katholieke Illustratie meer dan de moeite waard. Achteraf gezien ging dit vooral om de vele, prachtige, foto’s die in ‘zwart wit’ waren afgedrukt. Maar zeker ook om op de hoogte te worden gehouden omtrent de ontwikkeling op het gebied van de muziek. Daartoe was er ook ruimte gemaakt voor nieuwtjes op dit gebied, verzameld door Skip Voogd. Skip Voogd, die in december 2021 op 88-jarige leeftijd kwam te overlijden, wist je met zijn korte maar zeker voor die tijd informatieve nieuwtjes te trekken naar vaak de laatste twee pagina’s van het weekblad. Dit vooral omdat informatie over jongeren muziek en de filmwereld schaars elders waren te vinden in de leesmap. In het nummer van de Katholieke Illustratie van 7 december 1963 was bijvoorbeeld te lezen dat er in Frankrijk plannen waren te komen tot een filmproductie over het leven van Maurice Chevalier. Voogd voegde eraan toe: ‘een biografie dus. De meester van het Franse Chanson wordt er tot in zijn veertigste jaar in afgebeeld door Sacha Distel en de latere jaren is de hoofdrol voor Chevallier zelf gepland’. Skip had in dat nummer ook ruimte ingericht om te berichten over de snelle opkomst van een nieuwe Nederlandse zanger, die in december 1963 als populairste Nederlandse zanger was uitverkoren door de WK Poll en dus de lezers. Van Rob de Nijs werden enige uitspraken door Voogd terug gehaald waaronder zijn mening over een andere opkomende zanger, Johnny Lion. Dat had hij gehaald uit een artikel dat was verschenen in de Nieuwe Tilburgse Courant van 16 november 1963. De Nijs: ‘Hoe ik Johnny Lion vind? Ach ik heb weinig tijd om naar allerlei amateurs te luisteren. Alleen de echte groten interesseren me.’ Skip heeft daarna wel geprobeerd De Nijs zelf te spreken hetgeen niet was gelukt maar kon geen bevestiging krijgen of de gepubliceerde mening echt was gegeven. En beide heren waren in 1965 en 1966 gedurende een lange periode te zien met hun optredens in het Circus van Boltini, waar ze zij aan zij ‘Het ritme van de regen’ ‘Sophietje’ en meer het publiek deden verblijden. De rubriek, die Skip Voogd ons wekelijks bracht, heette ‘Alleen voor Tieners’. Naast muziek en filmnieuws was er ruimte voor het aanstippen van nieuwe boeken en was er een overzicht van de Nederlandse Teenager Hitparade. In de week van 7 december stond in die lijst Trini Lopez op nummer 1 met het nummer ‘If I had a hammer’, gevolgd door Johnny Halliday met ‘Tes Tendres Années’. Als Groninger deed het mij destijds al goed dat de uit onze provincie afkomstige Imca Marina op de achtste plaats stond met het Duitstalige nummer ‘Lass mein Herz nicht weinen’. Afsluitend aangaande de rubriek van Skip Voogd herinner ik mij dat er ook altijd wel ruimte was voor kleine weetjes die geen betrekking hadden op de eerder genoemde onderwerpen. Zo was er een bericht te lezen in de Wereldkroniek van 7 december 1963 waarmee hij zeker een glimlach op de gezichten van lezers heeft gekregen. Hij bracht het onder de noemer: ‘In het hol van de leeuw’. Het was namelijk dat in de maand september voorafgaand een New Yorkse kelner was veroordeeld tot een straf wegens een grote diefstal. Echter kon hij aan zijn bewakers ontsnappen en bleef lange tijd onvindbaar, ondanks de naspeuringen van de Amerikaanse politie. Skip Voogd kwam met bericht dat uiteindelijk de speurtochten van de politie tot succes hadden geleid: ‘En Hoe! De vluchteling werd gevonden in de kantine van de F.B.I., de wereldberoemde Amerikaanse Opsporingsdienst, waarbij hij notabene onder een andere naam werkte als bordenwasser.’ In de vroege winter van 1963 was er niet alleen een ijzige periode maar ook ruimte om bij de kachel te kruipen om bijvoorbeeld op zondag te luisteren naar de radio. Soms was er ruimte voor de Nederlandstalige service van Radio Luxemburg, een andere keer voor Hilversum 1 en 2. Als er sprake was van luisteren naar Radio Luxemburg, dan kon dat via de 208 meter tussen half 8 in de ochtend en 2 uur in de middag. Daarna verdween de Nederlandstalige service om ruimte te maken voor programma’s van de Oosterburen. Door de week duurden de Nederlandstalige – de Vlamingen spraken van Vlaamstalige programma’s – tot 1 uur in de middag. De zondag opende met een Katholieke Geestelijke causerie, zoals het werd omschreven, gevolgd door een vier minuten lang muzikaal intermezzo. Daarna was er ruimte voor een korte Evangelische dienst tot 8 uur waarna nog een tweetal religieuze programma’s volgden tot goed half 9. Daarna was het echt nog geen ruimte voor de meer onderhoudende programma’s want eerst volgde: ‘De week in de wereld’, met een overzicht van het wereldnieuws van de vorige week, gevolgd door een programma met interviews met mensen die in het nieuws stonden. Pas om kwart na 9 was er echt sprake van een ontspannend programma, ‘Leve de Zondag’, dat duurde tot 3 minuten voor 10 toen er ruimte was voor andermaal nieuwsflitsen. Het voornoemde programma werd trouwens gepresenteerd door de latere Veronica presentator Stan Haag. Daarna volgden er tal van korte amusementsprogramma’s waarbij namen van Henk en Teddy Scholten, Joop Reinboud, Louis Baret en Herman Emmink niet mogen worden vergeten als het ging om de presentatie. Een ander programma dat er op zondag uit ging was er een voor de kinderen, waarbij ‘Ibbeltje’ voorbij kwam met Annie MG Schmidt en Wim Ibo. Even de rode draad van het verhaal: Ibbeltje was een meisje van een jaar of 10 dat met haar vader, haar moeder en de twee katten Rosencrantz en Guildenstern in een huis woonde. Haar moeder was één van de meest bijzondere mensen in haar omgeving: ze was vroeger een kat geweest (een dikke rooie), en kon daardoor met katten praten. Een steeds weer terugkomende figuur was de schatrijke mijnheer Pinkepank die geen dubbeltje kon missen en de familie Katzwijm telkens een hak probeerde te zetten. Ibbeltje verscheen gelijktijdig op de radio als hoorspel en in het weekblad Televizier als verhaaltje met illustraties van Fiep Westendorp. Op de radio werd de 'luisterstrip' uitgezonden door Radio Luxembourg en Radio Veronica. Als sponsor was de Venz hagelslag belangrijk. De uitzendingen liepen van september 1962 tot mei 1963. Deze zijn in 1964 opnieuw uitgezonden via Radio Noordzee vanaf het REM eiland. Dat het niet goed ging met Radio Luxemburg was terug te lezen in de rubriek ‘Hallo, Hallo, Hier is Radio Luxemburg in de januari editie van ‘Muziek Parade’. Het was een aangekleed verzoek van Leo Persyn, voorzitter van de vriendenkring van het radiostation, die schreef: ‘De inkt van mijn brief voor het magazine van Radio Luxemburg, dat op 15 december verscheen, was nog niet helemaal droog toen ik een telefoontje kreeg van de Muziek Parade met het dringend verzoek de kopij met bijdrage voor deze rubriek te sturen. Ik ben dan ook maar onmiddellijk in de pen geklommen, maar uiteraard heb ik niet veel nieuws te vertellen. Het nieuws dat ik had staat in het laatste nummer van RL’s Magazine. Ik spreek alleen de hoop uit dat al onze vroegere leden zich rondom onze nieuwe banier zullen scharen en dat vele sympathisanten, zowel in Nederland als in het Vlaamse land, onze rangen weer zullen aanvullen. Zij, die zich reeds opnieuw lieten inschrijven als lid van de ‘Vriendenkring’ en die vandaag ‘Muziek Parade’ in hun bus vonden, kregen héél zeker niet het gevoel een verkeerde keus te hebben gemaakt.’ Hans Knot, 29 maart 2025

Er zijn van die momenten dat intens wordt teruggedacht aan een bepaalde periode in het leven bij het zien van een bepaalde krantenknipsel. In mijn geval was het recentelijk een foto van de mijnenveger Galaxy bij een artikel in de Telegraaf van 1 februari 1973. Ik besefte mij dat vooral de tweede helft van 1972 en het jaar 1973 voor mij intense jaren waren. Ik was hoofdredacteur geworden van Pirate Radio News, een Engelstalige publicatie waartoe ik in 1969 voorzichtig mijn eerste brief stuurde, toen nog naar een adres in Delft. Het postbusadres van Dick van Schenk Brill, die het gestencilde blad samen met Willem Herrebrugh en niet veel later Jacob Kokje runde. In 1971, naar een fiks aantal boeken en publicaties te hebben aangeschaft en gelezen, besloot ik een verhaal te schrijven over de periode 1958-1971 en in te sturen naar het adres van Pirate Radio News (PRN). De heren in de redactie van toen besloten het als bijlage van een PRN mee te sturen en mij uit te nodigen voor een redactievergadering in Amsterdam ten huize van Willem Herrebrugh. Toen ik enkele uren later met de trein terugkeerde naar Groningen diende ik na te denken over het voorstel tot de redactie toe te treden en na te denken of ik het stokje wenste over te nemen om de eindredactie van PRN te gaan doen. Uiteindelijk heb ik mijn ‘ja woord’ gegeven en zijn Dick en Willem teruggetreden om zich vooral op hun studie te richten. Beiden hebben een glansrijke loopbaan gehad. Willem haalde het vooral op politiek gebied en zat onder meer enige tijd in de Tweede Kamer. Dick haalde zijn succesvolle loopbaan onder meer bij de Technische Hoogeschool en de latere universiteit in Tilburg. Jacob Kokje draaide nog een aantal jaren mee en was zo gefascineerd op de komst van RNI dat hij besloot, wonende in Leiden, zoveel mogelijk van dit station vast te leggen op tape. Vooral het gegeven dat RNI ook op FM goed was te ontvangen, leverde dit prachtige opnamen op. En het resulteerde in een prachtige dubbel lp die op 4 mei 1973 het daglicht zag. De historie van RNI was vooral het goede werk van Jacob waarbij ik hem mocht assisteren. Deze productie werd in de laatste week van Radio Noordzee zelfs lp van de week. Trouwens ook voor Jacob, zijn naam was inmiddels van Kokswijk, maakte een welverdiende uitgebreide universitaire carrière, met ook een aantal professoraten, onder meer in Seoul. En voor mij werd de weg naar de universiteit in 1975 een gegeven en nog immer, hoewel beperkt en vrijwillig, ben ik betrokken bij Orthopedagogiek en wel in het 50ste jaar. In ieder geval wil ik in deze en volgende column aandacht besteden aan 1972 en 1973 door een aantal berichten terug te halen in herinnering voor hen die in die jaren al bewust de zeezenders volgden. En voor andere lezers zal het misschien als nieuwe informatie gaan overkomen. 12 januari 1972 werd er in de kranten melding gemaakt dat de programma’s van Radio Veronica waarschijnlijk, na een eventuele onder tekening van het Verdrag van Straatsburg, niet uit de ether dienden te verdwijnen want ‘men’ was al druk bezig te kijken in hoeverre er de mogelijkheid was de programma’s over te hevelen in de programmering van Hilversum 3, wat velen het nationale popstation noemden maar door het merendeel van de zeezender-aanhang vooral uit boosheid nooit werd beluisterd. Niet duidelijk werd wie met die samenvoeging bezig was. Wel werd gemeld dat vanuit de leiding van Radio Veronica overleg was met verschillende parlementariërs om te kijken wat de toekomst kon opleveren. Op 25 januari 1972 werd vanuit de NOS gemeld dat de programma’s van Hilversum III veel populairder waren dan die van Veronica. Zelfs minstens twee keer zo veel beluisterd meldde de Telegraaf. Opmerkelijk dacht ik destijds dat deze krant dit meldde als grote voorstander tot behoud van Veronica. Maar men schreef: ‘Dit schrijft de NOS in een brief aan Tweede Kamerleden waarin ook bepaalde luistercijfers worden gedeeld. ‘De gegevens zijn ontleend aan de kijk- en luisteronderzoek, dat in opdracht van de afdeling studie en onderzoek van de NOS werd uitgevoerd door de NV Intomart.’ In de brief werd erop gewezen dat Veronica tot en met 1969 vrijwel het meest beluisterd was maar dat Hilversum III in het vierde kwartaal van 1970 de ommezwaai had gemaakt en vooral de verplaatsing van het programma ‘Langs de Lijn’ naar de zondagmiddagprogrammering van Hilversum III tot het succes leidde. Op 16 februari 1972 werd bekend gemaakt dat ‘Joost den Draayer’ Radio Noordzee zou verlaten. Begin maart 1971 was hij daar als deejay gaan werken, samen met onder meer Jan van Veen. In een persbericht werd bekend gemaakt dat hij per 1 maart 1972 zijn medewerking aan de programma’s zou stopzetten. Geruchten, die de ronde deden, als zou hij ruzie hebben met Guus Janssen jr., directeur van Strengholt de maatschappij achter de Nederlandse tak van RNI, werd door van Kooten (de naam waaronder Joost ter wereld kwam) ontkent. Een maandje later ging het gerucht de ronde dat er spoedig een einde ging komen aan de publicatie van ‘Veronica 192’, dat werd uitgegeven door Radio Veronica. Rob Out, destijds programmaleider maar ook de eindredacteur, kwam op 13 maart met het bericht naar buiten dat de publicatie zeker tot het moment dat het station vanaf zee definitief zou verdwijnen, zou blijven bestaan. Inmiddels weten we dat er een gouden toekomst voor het blad was weggelegd. Reden van de voortzetting was dat directie en aandeelhouders vooral onder de indruk waren van het enthousiasme van de medewerkers aan het tijdschrift. Maar ook van belang was het gegeven dat in de daaraan voorafgaande weken nieuwe abonnees met duizenden binnenstroomden. Belangrijke argumenten voor de leiding met de publicatie door te gaan. Afsluitend van deze column even terug naar de 10de maart 1972 toen er in de Parool een ingezonden reactie werd geplaatst in de rubriek ‘Zo maar’. Het bracht mij in gedachten terug naar een soort van uitwisseling in maart 1971 tussen Hilversum 3 en Radio Veronica waarbij zowel Lex Harding als Herman Stok waren betrokken. De heren waren gast in elkaars programma’s op Veronica en de VARA. Maar goed de ingezonden brief: ‘Voor de regering Biesheuvel ligt een onaangenaam karwei op te knappen, de ondertekening van het Verdrag van Straatsburg dat een eind moet maken aan de activiteiten van Radio Veronica en Radio Noordzee. Nu de beluistering van Hilversum III die van de piraten veruit overtreft, zal het verdwijnen van deze illegale zenders minder hard aankomen dan een paar jaar geleden het geval geweest zou zijn. Als de regering op korte termijn zou beslissen dat Hilversum III langer mag gaan uitzenden en de PTT de sterkte van de zender op de 240 meter zou opvoeren en het bovendien mogelijk maakt dat er via de FM-kanalen in stereo kan worden uitgezonden, dan zal het wegvallen van Veronica en Noordzee voor het publiek gemakkelijker te accepteren zijn. Liefst 53 jaar later is de luisterdichtheid van wat voorheen Hilversum III heette tot een absoluut dieptepunt gezakt en over de zeezenders en de vele herinneringen wordt nog volop gepraat en geschreven. Oh ja, de ingezonden rubriek was van de pen van VARA’s Herman Stok. Hans Knot, 12 april 2025