De nostalgische column van Hans Knot: 20 december 2025

We zijn al weer aangeland bij de laatste nostalgische column van 2025. Laten we maar eens kijken wat ons veertig jaar geleden zo bezighield op media, muziek en andere gebieden. Het begon allemaal op dinsdag 1 januari in het Paleis op de Dam in Amsterdam waar Prins Claus voor Nederland ‘Het Europees Jaar van de Muziek’ opende.

Hij deed dat door een noot aan te slaan op het carillon van de beiaard in de toren van het paleis. In een zestigtal Nederlandse steden gaven beiaards op de carillons vervolgens van 12.00 tot 13.00 concerten met composities van Scarlatti, Händel en Bach. De muziek van deze drie componisten was gekozen daar alle drie 300 jaar eerder waren geboren in 1685.

De plechtigheid vormde de inleiding tot de jaarlijkse televisie-uitzending van het traditionele Nieuwjaarsconcert in Wenen, dat door de Eurovisie in de aangesloten landen werd uitgezonden. Het jaar 1985 was door de Raad van Europa en het Europees Parlement uitgroepen tot het jaar van de Muziek.

Prins Claus was gevraagd de opening voor Nederland te verrichten gezien zijn voorzitterschap van het Nationaal Comité Europees Jaar van de Muziek. Hij stelde dat de herdenking van deze drie componisten een waardig onderwerp kon zijn tot het bevorderen van meer eenheid in Europa. Trouwens was Prins Gemaal Claus niet op dat tijdstip aanwezig in het Paleis op de Dam maar werd een beeldregistratie uitgezonden; hij verbleef namelijk met de jaarwisseling met de Koninklijke familie in het gebruikelijke wintersport stadje Lech, in Oostenrijk.

Op 1 januari kwam er ook een verandering tot stand in de programma’s van Radio Noord en zes andere regionale radiostations. Er was namelijk besloten door de NOS leiding, verantwoordelijk voor de regioradio’s, dat men de landelijke STER-reclameblokken diende op te nemen in de programmering. Dergelijke blokjes varieerden in lengte tussen 1 en 2 minuten. De ingeleverde zendtijd werd echter wel op een ander tijdstip teruggeven. Het was trouwens een gevolg van de wijziging van zendtijdbeschikking die de toenmalige minister van WVC, Brinkman, had doorgevoerd. Er dient wel vermeld te worden dat de regionale radiostations mede gefinancierd werden uit de opbrengsten van de STER-reclame.

Minister Brinkman meldde tevens begin januari 1985 niet van plan te zijn tot het laten bouwen van nieuwe FM-zenders, waardoor het mogelijk kon worden dat de landelijke en regionale radio konden gaan samenwerken via Radio 1 en er een landelijke dekking kon worden gecreëerd. De planning was dat die mogelijkheid per 1 oktober dat jaar zou worden ingevoerd. Op het Ministerie van WVC had men bedacht dat voor een dergelijke opzet er minstens 23 zenders nodig waren, terwijl er op dat moment maar 12 actief waren.

Brinkman stelde dat, zo lang er niet in alle provincies gedegen regioradio zou worden verzorgd, de kosten voor de bouw op de begroting van de landelijke omroepen zou drukken, De kosten van de bouw van de zenders werd destijds op 8 miljoen gulden begroot. Daar kwamen nog de eventuele exploitatiekosten bij. Alles bij elkaar verdween het plan in de ijskast van WVC.

In januari 1985 werden ook de resultaten bekend van een enquête omtrent de door VOO ontvangen boetes inzake de overtreding van de geldende reclameregelgeving voor publieke omroepen. Er werden 500 Nederlanders voor deze enquête met een vragenlijst benaderd. De helft van deze personen, allen 16 jaar en ouder, gaf aan het oneens te zijn met het gevoerde reclamebeleid op de televisie, zoals door de toenmalige minister van WVC werd toegepast.

Dit bleek uit een steekproef van het bureau Interview, uitgevoerd in opdracht van de Veronica Omroep Organisatie. Van de ondervraagden vond 50% het onjuist dat de minister de omroepen kan bestraffen omdat zij de reclameregels hadden overtreden. 46% was van mening dat de minister dit wel kon doen en 4% had geen duidelijke mening. Liefst 84% was van mening dat de boetes, zoals gegeven, veel te hoog waren. Slechts 7% van de ondervraagden vond het terecht dat de boetes waren uitgedeeld en de andere 9% had geen mening.

Opmerkelijk in januari 1985 was ook het verzoek vanuit de directie van de TROS gericht aan minister Brinkman om een meer soepel beleid te gaan voeren tegen de destijds actieve landpiraten in Nederland. Schrik niet want een toenmalige peiling had uitgewezen dat er zo’n 50.000 piraten actief waren in Nederland. Uiteraard niet allen tegelijk en ging het vooral om stations die in verloren uurtjes de zender opwarmden voor een kort verblijf in de ether.

In de brief van de TROS stelde men dat de piraten duidelijk in een behoefte aan reclame van het lokale bedrijfsleven voorzagen. Men bestreed tevens dat de piraten een vrees waren voor de inkomsten van de STER-reclame. Men voegde er aan toe dat men bij de STER alleen hoefde te vrezen voor minder inkomsten uit reclame door de komst van satelliet televisiestations als bijvoorbeeld Sky Radio.

Statistische gegevens inzake radio hebben mij altijd geïnteresseerd, zo ook in 1985. Van de 1,07 miljard Chinezen kon 65% destijds luisteren naar een radioprogramma verzorgd door een van de 122 radiostations die in het immense land actief waren. Diverse programma’s werden destijds via 184 frequenties uitgezonden met een opbrengst van totaal 2165 uur aan programma’s per etmaal. In 2618 plaatsen had men al beschikking over kabelradio. Anno 2025 zijn er liefst meer dan 3000 radiostations in China, waarbij het aantal inwoners is gestegen tot ruim 1,4 miljard.

Tot slot van de nostalgische column even terug naar een overzicht van alle TROS Paradeplaten in het jaar 1984, dat destijds werd samengesteld door Ton van Draanen en gepubliceerd werd in het Freewave Media Magazine. Ik wens U een Zalig Kerstfeest en een prachtig 2026.

Hans Knot, 20 december 2025.