De IJslandse langegolfzenders in Hellissandur, Eiðar en Vatnsendahæð

De IJslandse langegolfzenders in Hellissandur, Eiðar en Vatnsendahæð speelden decennialang een belangrijke rol in radiocommunicatie en maritieme veiligheid. Met zendmasten die grote delen van de Noord-Atlantische regio dekten, waren deze locaties onmisbaar voor het nationale omroepnetwerk en communicatie met scheepvaart. De sluiting van deze stations, waarvan de laatste in 2023 werd uitgeschakeld, betekende het einde van een tijdperk waarin langegolftechnologie een belangrijke verbinding vormde voor de geïsoleerde gebieden van IJsland.

Zendstation Hellissandur
Hellissandur, gelegen op het schiereiland Snæfellsnes in het westen van IJsland, was een van de belangrijkste langegolfzendstations van het land. Het station werd in 1959 in gebruik genomen en maakte gebruik van de Hellissandur-zendmast, een van de hoogste constructies in West-Europa met een hoogte van 412 meter. Het zendstation opereerde op een frequentie van 189 kHz en had een zendvermogen van 300 kW, waarmee het grote delen van de Noord-Atlantische regio kon bereiken.

Afbeelding: Hellissandur (foto Wikimedia Commons)

De primaire gebruiker van Hellissandur was het nationale IJslandse telecombedrijf. Het zendstation werd ingezet voor publieke radiouitzendingen en maritieme communicatie, een cruciale functie voor een eilandstaat als IJsland, waar veilige communicatie met schepen van levensbelang was. Het station bood ook een noodcommunicatiekanaal voor scheepvaart en luchtvaart in de regio.

De langegolfzender in Hellissandur werd in 2023 uitgeschakeld. De sluiting was een gevolg van de overgang naar moderne communicatietechnologieën, zoals satelliet- en internetradio. De Hellissandur-zendmast blijft vooralsnog staan als een technisch monument, maar heeft geen operationele functie meer.

Zendstation Vatnsendahæð
Vatnsendahæð bevond zich dicht bij Reykjavik, in het zuidwesten van IJsland. Dit zendstation, dat in de jaren 1940 werd gebouwd, was een van de oudste langegolfstations van het land. Met een zendvermogen van 50 kW was het voornamelijk bedoeld voor nationale dekking en communicatie binnen IJsland.

Net als de andere locaties werd Vatnsendahæð beheerd door RÚV. Het station speelde een belangrijke rol in het uitzenden van nieuws en culturele programma’s naar een breed publiek. Bovendien bood het station redundantie voor de andere langegolfzenders in het geval van technische problemen.

Vatnsendahæð werd als eerste van de drie locaties uitgeschakeld, in 2019. De zendmast werd afgebroken, en het terrein is sindsdien herbestemd.

Zendstation Eiðar
Eiðar, gelegen in het oosten van IJsland nabij Egilsstaðir, huisvestte een ander belangrijk langegolfzendstation. Dit station werd in de jaren 1960 gebouwd en gebruikte een zendmast van 220 meter. Het station werkte op een frequentie van 207 kHz en had een zendvermogen van 100 kW, wat het geschikt maakte voor lokale en regionale uitzendingen.

Afbeelding: Eiðar (foto Wikimedia Commons)

Eiðar werd voornamelijk gebruikt door de nationale omroep Ríkisútvarpið (RÚV) voor het uitzenden van nationale radioprogramma’s. Daarnaast werd het station ingezet voor communicatie met vissersboten en scheepvaart in de omliggende wateren. Door zijn oostelijke ligging speelde Eiðar een belangrijke rol in de dekking van de minder bevolkte regio’s van IJsland.

Eiðar werd in 2021 uitgeschakeld. Net als bij Hellissandur waren de hoge onderhoudskosten en de afnemende luisteraars via langegolf de voornaamste redenen voor de sluiting. De zendmast is inmiddels ontmanteld, en het terrein is grotendeels teruggegeven aan de natuur.

De gebruikers: RÚV en maritieme communicatie
De belangrijkste gebruiker van de IJslandse langegolfzendstations was Ríkisútvarpið (RÚV), de nationale omroep van IJsland. RÚV gebruikte de langegolfzenders om radioprogramma’s naar afgelegen gebieden te brengen, waar FM- en andere signalen minder betrouwbaar waren. Daarnaast speelden de zendstations een belangrijke rol in het maritieme netwerk van IJsland, met noodcommunicatie en informatievoorziening aan scheepvaart en visserij.

De afschakeling van de langegolfzenders betekende een belangrijke verandering voor deze diensten. RÚV heeft zijn dekking grotendeels overgebracht naar FM- en digitale platforms, terwijl maritieme communicatie steeds meer afhankelijk is geworden van satellietnetwerken.

Afbeelding: Hellissandur zendmast (foto Wikimedia Commons)