Spring naar bijdragen

Doorzoek de gemeenschap

Toont resultaten voor tags 'hans knot'.

  • Zoeken op tags

    Voer tags gescheiden door een komma in.
  • Zoek op auteur

Soort bijdrage


Forums

  • Radio
    • Nederland
    • België
    • Verenigd Koninkrijk
    • Overige landen
    • LPAM (kleinvermogen AM)
    • Zeezenders
    • Radio Veronica
    • Radiovormgeving
    • Radiotechniek
  • Overig
    • MediaPages
    • Stamtafel
    • Help
    • Mededeling
    • Niet geregistreerde gebruikers

Blogs

  • Column
  • Nederland
  • Dossier
  • Recensie
  • België
  • Hitnoteringen
  • Testblog
  • Radio Erfgoed
  • Afspraken van Beheerders
  • Afspraken van Hitnoteringen
  • Blog van Radiotunes

Vind resultaten in...

Vind resultaten die bevatten...


Datum aangemaakt

  • Start

    Einde


Laatst bijgewerkt

  • Start

    Einde


Filter op aantal...

Geregistreerd

  • Start

    Einde


Groep


Website


Facebook


Twitter


Skype


Woonplaats


Interesses

  1. Bij het weer zien van enkele aantekeningen en knipsels uit januari 1985 viel het mij op dat drie van de berichten destijds op de voorkant van de eerste krant van het jaar hebben gestaan. Hoe zou die voorkant bijna vier decennia geleden er na het knipwerk uit hebben gezien? Zoals in die jaren gebruikelijk werden er in de eerste week van het nieuwe jaar de officieuze cijfers bekend gemaakt van de diverse omroepen als het ging om de aanwas of het verlies van leden. Het werd duidelijk dat in het jaar 1984, want daar gingen de cijfers over, Veronica, de TROS, de KRO en de VARA ledenwinst hadden gemaakt. Daar tegenover stond dat de AVRO een behoorlijk verlies in leden had bekend gemaakt. De VOO, vooral Veronica genoemd, kreeg er liefst 135.000 betalende leden bij waarmee men ver over de 595.000 leden in totaal kwam. Bij de KRO was de toename aanzienlijk minder te noemen en kwam men met een exact getal van 19.082 nieuwe leden naar buiten. De Katholieke Radio Omroep, zoals de afkorting volledig diende te worden gelezen, had op dat moment een totaal van 617.450 leden. Bij de VARA kwamen er in 1984 9.444 leden bij wat een totaal van 527.565 betekende. De winst voor de TROS was minimaal vergeleken met het totaal aantal leden van deze Stichting: 3000 naar 744.000 leden. Voor de Christelijke omroepen NCRV en EO werd voor beiden een klein verlies in aantal leden bekend gemaakt. De NCRV kwam daarmee op 532.028 leden met een afname van 1243 leden. De EO kwam 1984 uit op 338.500 betalende leden wat een verlies van 4297 betekende ten opzichte van 1983. Nog twee te gaan en wel allereerst de VPRO, de omroep die liefst 15.581 leden hun lidmaatschap zag opzeggen, waardoor het totaal aantal leden op 343.791 kwam te staan. Zoals al gesteld leed de AVRO het grootste verlies in 1983 en ging met 18.939 aan terug naar 782.311 leden. Uit het rijtje kan worden opgemaakt dat laatst genoemde omroepvereniging er nog wel als allergrootste eruit kwam. Dat zou echter niet lang meer duren daar de VOO de daarop volgende jaren met grote stappen in het aantal leden vooruitging en bij andere omroepen een zure smaak achterliet. Opmerkelijk was ook het bericht dat de tweede januari 1985 ons toekwam uit het noorden van het land. Het was en is een gebruik in bepaalde gemeenten van de drie noordelijke provincies om zogenaamde Oudejaarsgrappen uit te halen. Zo kan het maar zo zijn dat in bepaalde plaats een kenmerkend standbeeld plotseling in de dagen voor de jaarwisseling is verdwenen en na het Nieuwe Jaar weer opduikt in een dorp in een belenende provincie. Op 1 januari 1985 gebeurde er echter totaal iets anders in het Friese Sexbierum. Zelfs op Nieuwjaarsdag was er in het dorp een groot aantal inwoners dat van de kerk gebruik maakte. Rond elf uur werd de kerk, na afloop van de dienst, verlaten. Normaal was dan het luiden van de klokken te horen. In de daaraan voorafgaande jaren kwam het geluid niet uit de klokkentoren, daar deze in zeer slechte staat verkeerde. Nee, men kreeg het geluid toegediend via het gebruik van een cassetterecorder. Maar die betreffende Nieuwjaarsochtend kwam er een totaal ander geluid uit de cassetterecorder, namelijk een potpourri van liedjes van André van Duin, die toen ook al enorme populariteit genoot. Het bleek dat een groep jongeren uit Sexbierum cassettebandjes had verwisseld als Oudejaarsgrap. Een deel van de kerkgangers kon de grap zeker waarderen, een ander deel sprak schande. Maar er waren ook niet radio of televisieberichten in de eerste dagen van januari 1985 waarvan ik, omdat ik het opmerkelijk vond, aantekeningen van heb bewaard. Recentelijk maakte burgemeester Halsema van Amsterdam bekend dat, ondanks landelijke regels, moslima tijdens hun werk aangepaste kledij mogen dragen. Helemaal niets mis mee maar het was eigenlijk wel de reden dat ik voor deze column terug greep naar 1985. Ik herinnerde mij namelijk dat in Vlaanderen, om precies te zijn in Oostende, de korpsleiding van de politie had besloten dat alle agenten, in het bezit zijnde van een baard, verplicht waren de baard af te scheren of door een kapper te laten verwijderen. Er was destijds een nieuwe hoofdcommissaris aangetreden, Emiel Vansteenkiste, die van mening was dat een baard een risico voor agenten was als men aanwezig diende te zijn bij het blussen van een brand of wanneer deze baard opzettelijk in brand zou worden gestoken in een gevecht met misdadigers. Hij was van mening dat bij een dergelijke brand de verzekering wel eens niet kon overgaan tot uitkering omdat deze schade niet gedekt kon zijn. En dus ging Vansteenkiste ervanuit dat de baard indruiste tegen de voorschriften van veiligheid tijdens het politiewerk. Terwijl ik deze column afrond gaan gedachten naar een van de grootste demonstraties in Den Haag, waar vooral jongeren actief waren. 18 april 1973 en sluit mijn ogen om tal van foto’s in gedachten terug te zien van politieagenten die – zoals ook vele jeugdigen – langharig door het leven gingen. Hans Knot 16 maart 2024
  2. In deze column is het veertig jaar terug in de tijd. Ook in 1984 was het voor velen een heerlijke beleving om een goed boek te lezen. En dat niet een maal maar zoveel mogelijk. Even alles aan de kant zetten, eventueel de radio of muziek als achtergrond, en een aantal ontspannende uren doorbrengen met het lezen van een spannend boek. Velen waren lid van de lokale openbare bibliotheek, een boekenclub en anderen kochten de boeken bij de boekhandel of grootwarenhuis Vroom en Dreesmann, waar ook een grote keuze aan boeken aanwezig was. En toen bleek er opeens een winkelketen te zijn, die vooral in Noord Nederland haar supermarkten had. Het gaat om het toenmalige Friese bedrijf Nieuw Weme dat volop adverteerde met het gegeven dat bij deze onderneming de boeken te koop waren onder de reguliere prijs. Uiteraard trok dat nieuwe klanten, die tegelijk ook de nodige andere boodschappen kochten. Maar, ondanks dat de fervente lezer in de noordelijke provincies blij was, kwam er uit de hoek van de Vereniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels een zwaar protest dat zelfs leidde tot een kort geding, aangespannen tegen Nieuw Weme bij de rechtbank in Leeuwarden. Op 23 januari 1984 leidde dit tot een uitspraak van de president van de rechtbank, mr. Vanden Berg, die nadelig was voor het bedrijf met een hoofdvestiging in Heerenveen. Men dacht via omwegen de vaste prijzen van boeken te kunnen omzeilen via een sluiproute van en naar België. Zo werden onder meer de jeugdboeken uit de Kameleon-serie twee gulden onder de reguliere prijs verkocht. De advocaat van Nieuw Weme verklaarde dat de boeken uit België waren geïmporteerd en dat derhalve de verticale prijsbinding voor de boekhandel niet van kracht zou zijn. De president van de rechtbank stelde echter dat voordat de boeken werden gehaald uit België dezen eerst waren geëxporteerd naar het buurland. Derhalve werd het Nieuw Weme verboden de actie voor te zetten met een stok achter de deur. Bij elke overtreding zou een boete volgen van 50.000 gulden. Medio januari 1984 werden ook de jaarlijkse Gouden Harpen uitgereikt en wel door Ed Nijpels, toenmalig fractievoorzitter van de VVD, die door de Stichting Conamus, was genodigd de officiële uitreiking te verzorgen. Het was een traditie dat een politicus werd genodigd de prijzen uit te reiken. De Gouden Harpen hebben een decennia lange historie en werden voor het eerst in 1962 uitgereikt. Een verslag van de uitreiking was op 26 januari 1984 te zien via de AVRO op Nederland 1. Het was in het Haagsche Congresgebouw dat Ed Nijpels de prijzen uitreikte aan onder meer Flory Anstadt. Zij had bekendheid verworven als samensteller en producent van het VARA project ‘Kinderen voor kinderen’, dat ook al decennia lang wordt geprogrammeerd en uiterst succesvolle jaren achter de rug heeft. Uit het juryrapport bleek dat Flory Anstadt ‘haar stimulerend werk en haar vasthoudendheid om op basis van ideeën van kinderen een aantal aangevende toondichters als ook schrijvers te bewegen om goede en eigentijdse liedjes voor kinderen te schrijven, zonder meer prijzenswaardig was te noemen.’ Kinderen voor Kinderen werd een doorlopend succes en veel van die kleine sterretjes maakten later een mooie loopbaan binnen de muziekindustrie. Vanaf de eerste aflevering werd het vele jaren ook voor de televisie een enorm succes en kunnen de ouders van toen anno 2024 de liedjes van 1984 zo weer meezingen gezien de lp’s van die tijd veelvuldig thuis in de huiskamer op de draaitafel kwamen te liggen om vervolgens met het hele gezin te luisteren en in een later stadium mee te zingen. Ik had het bijna vergeten maar in januari 1984 werden er ook Gouden Harpen uitgereikt aan de Golden Earring. Dit vanwege het wereldwijde kassucces in 1983 met ‘Radar love’. En aan de andere kant van de Nederlandse muziekindustrie, die van de Nederlandstalige muziek – categorie levenslied, was er een exemplaar voor Johnny Hoes die met zijn artiestenstal op het Telstar label in de daaraan voorafgaande vele jaren de nodige hits had gescoord. Pianist Laurens van Rooyen kreeg ook een exemplaar. Uiteraard was er een exemplaar van de Gouden Harp weggelegd voor het beste lied van 1983. De jury wees die toe aan Rob de Nijs met een lied gecomponeerd door Hans Vermeulen, terwijl Belinda Meuldijk garant stond voor de muziek. Het ging om het lied ‘LAT-relatie’. Opmerkelijk feitje is dat naar een latrelatie van tien jaren De Nijs in 1984 in Frankrijk in het huwelijk trad met Belinda Meuldijk. De muzikale omlijsting werd verzorgd door het Metropole Orkest onder leiding van Rogier van Otterloo, terwijl de presentatie in handen was Ad Visser. Hans Knot, 3 februari 2024.
  3. In de zomer van 1964 begonnen zowel de radio- als televisieprogramma’s vanaf het REM-eiland en was Radio Veronica al een aantal jaren populair in ons land. Toen in de maand november het toenmalige zendschip van laatstgenoemd station werd vervangen door de Norderney, dat met een sterkere zender was uitgerust, steeg die populariteit nog meer. In vooral het oosten en noorden van het land waren daarnaast nog vele niet gelegaliseerde zendamateurs, vooral landpiraten genoemd, actief op het gebied van radio. Waren ze meer en meer actief – gelet op het succes van RTV Noordzee en/of Radio Veronica? In die tijd was er een speciale afdeling van de PTT, verantwoordelijk voor Post, Telegrafie en Telefoon, actief die zich bezig hield met het opsporen en opruimen van de zogenaamde clandestiene zenders. Daar er in 1964 de ontwikkelingen rond het REM-eiland in de dagbladpers een enorme publiciteit opleverde, werd algemeen aangenomen dat dit een duidelijke invloed had gehad op de activiteiten van de landpiraten, ofwel er een grote uitbreiding aan dergelijke landpiraten was geweest. Een onderzoek volgde in opdracht van de directie van de PTT en op zaterdag 7 november 1964 kwamen de resultaten van het onderzoek in diverse kranten naar buiten. In ‘het Vrije Volk’ van die bewuste zaterdag was te lezen dat het bestaan van Radio Veronica en de REM geen merkbare invloed had op het rechtsbewustzijn in Nederland, in die zin dat het bestaan van clandestiene zenders aan de wal minder erg zou worden gevonden. Ook werd eruit duidelijk dat het aantal clandestiene stations aan land niet had toegenomen. Volgens de heer Neuteboom, eindverantwoordelijke bij de opsporingsafdeling van de PTT, was het aantal ‘amateurzenders’ in de daaraan voorafgaande periode juist aanzienlijk afgenomen. Neuteboom: “Dit aantal is de afgelopen jaren zelfs zo aanzienlijk gedaald, dat de Bijzondere Radiodienst van de PTT dit voor de scheepvaart, luchtvaart en reddingsdiensten zeer gevaarlijke euvel in feite onder controle heeft.” Een week eerder was er in dezelfde krant een artikeltje verschenen waarin gewag was gemaakt van een opsporing van een landpiraat, die in de ether was gebracht door een 17-jarige jongen, Eduard V. Men had de moeder van de knaap aan het woord gelaten na zijn arrestatie, waarbij ze verklaarde dat het voor haar zo moeilijk was geweest haar zoon duidelijk te maken, dat hij niet datgene mocht doen wat de ‘heren met de miljoenen’ in het land blijkbaar wel mochten doen. Daarbij doelend op de activiteiten van de eigenaren van Radio Veronica en de beleidsvoerders achter het REM-eiland-project. Terugkomend op opsporingsbeambte Neuteboom – de PTT was nog een staatsbedrijf – stelde deze dat tijdens de periode dat Radio Veronica in de ether was – op dat moment ruim 3,5 jaar – het aantal ‘illegale zenders’ aan land met bijna 25% was afgenomen, terwijl er voor hem ook een duidelijk verschil was. Neuteboom: “Voor ons zijn Veronica en de clandestiene zenders aan de wal bovendien twee verschillende zaken. Het is goed niet te vergeten dat wij, tot driemaal toe, apparatuur van Veronica aan de wal in beslag hebben genomen. Thans onttrekt deze zender zich aan onze bevoegdheid.” Uiteraard daarbij doelend op het gegeven dat het zendschip van Radio Veronica in internationale wateren verankerd lag en bovendien was voorzien van een vlag van een andere natie, waardoor wettelijk niet kon worden ingegrepen. Zoals al gesteld waren het vooral bepaalde delen van Nederland die in de jaren voor 1964 berucht waren vanwege het grote aantal illegale zenders dat via de middengolf actief was. Te denken valt aan Twente, de Achterhoek, Drenthe, Friesland en een deel van de provincie Groningen. De Opsporingsdienst van de PTT, onder leiding van de heer Neuteboom, had in de daaraan voorafgaande jaren, in samenwerking met ambtenaren van de Gemeentepolitie en de Rijkspolitie, liefst 800 van de clandestiene zenders uit de ether gehaald. Volgens Neuteboom was het bestaan van deze zenders vooral een sociologische achtergrond, omdat er voor de wetsovertreders weinig andere vormen van vrije tijdsbesteding mogelijk waren. Neuteboom; “Het uitdelen van strenge straffen, onze intensieve opsporingsmogelijkheden en een goede voorlichting, hebben er toe geleid tot het keren van deze gevaarlijke vloedgolf van clandestiene zenders.” Er sprak echter ook een stuk emancipatie uit van de genoemde gebieden uit het verdwijnen van zenders als ‘Revolver Henkie’, ‘Oompie Koerier’ en ‘de Blonde Zeeman’. Het was opvallend te noemen dat vrijwel alleen werkloze en ongeschoolde mensen zich in die tijd bezig hielden met deze vorm van ethervervuiling. Met een veroordeling achter de rug was het voor een deel van hen niet moeilijk andermaal het pad der illegaliteit te betreden. Aan de andere kant had het uitdelen van strenge straffen en hoge boetes er wel toe geleid tot het keren van de vloedgolf van illegale zenders, die door de overheid als zeer gevaarlijk werden bestempeld. Desondanks werden er in het najaar van 1964 nog tal van illegale zenders opgepakt. Maar niet alleen in het oosten en noorden van Nederland was men actief. Neuteboom: “In Amsterdam zijn er recentelijk vier piraten tegelijk opgepakt, jonge knapen met belangstelling voor elektronica, die te ongeduldig zijn te wachten op het moment waarop ze het beslist niet moeilijke examen voor zendamateur kunnen afleggen. Dit examen kan door iedereen met een normaal verstand met succes worden gedaan. Het bewijs daarvan wordt geleverd door de ruim 1300 gelicenceerde stations die Nederland rijk is.” De speciale opsporingsdienst van de heer Neuteboom vond destijds over het algemeen geen waardering voor de door de zendpiraten ingezette apparatuur, die was ingezet voor hun uitzendingen. Andermaal Neuteboom: “Het zijn meestal zenders, die volgens een meer dan twintig jaar oud schema zijn gebouwd. Dit leidt tot het gebruik van veel slechte apparatuur. Juist die slechte apparatuur levert echter zoveel gevaar op voor de van radio afhankelijke luchtvaart en scheepvaart. Onlangs nog vonden we een zender die de ontvangst van televisiesignalen in een radius van 12 kilometer stoorde. Voortdurend werd daardoor het plezier van de kijkers vergald door een muziekpiraat, die werkte op de 240 meterband. Het komt wel voor dat een dergelijke illegale zender wel – via spiegeling – op acht verschillende frequenties is te beluisteren. Aan het afstemmen van de zenders herkend met vaak de ‘vakman’. “ Hans Knot, 6 januari 2024
  4. In deze laatste column van 2023 neem ik je mee terug naar de maand januari 1984, let wel bijna 40 jaar geleden. Er was nogal discussie over hoe het toekomstige derde televisienet diende te worden ingevuld. Zo was er het idee een cultureel platform te brengen dat totaal gevuld zou worden door de NOS. Maar halverwege januari bleek dat het aan de toen drie grootste partijen, de PvdA, het CDA en de VVD, lag dat dit idee niet zou worden gerealiseerd. Men was van mening dat het verzorgen van culturele programma’s een taak van de publieke omroepen was, die aangevuld kon worden middels bijdragen vanuit de NOS. Op 19 januari was het onderwerp ‘Cultuur in de televisie programma’s’ andermaal onderwerp van discussie. In de omroepwet was voorgeschreven dat 20 procent van de zendtijd van de publieke omroepen besteed diende te worden aan kunstprogramma’s. Dat werd nog eens duidelijk toen de Raad voor de Kunst een advies gaf over de concept medianota van de toenmalige minister voor CRM, Brinkman. Vanuit het advies bleek dat men vond dat de omroepen veel te gemakkelijk bepaalde verstrooiende programma’s de stempel ‘cultuur’ gaven. De Raad voor de Kunst vond dat er strenger diende te worden opgelet op nakoming van de wetgeving. Men vreesde tevens dat de culturele programma’s nog meer in het nauw zouden komen door de invoering van de toenmalige toekomstige betaaltelevisie en de bezuinigingen op het omroepbudget voor de daarop volgende jaren. Vanuit de adviescommissie van minister Brinkman kwam daarop de reactie dat inderdaad de ‘cultuur’ in de omroep veel concreter gedefinieerd diende te worden. Bij een onderzoek naar de programma’s op de Nederlandse televisie was onder meer naar voren gekomen dat er maar 5% van de gebrachte programma’s echt onder ‘cultuur’ kon worden beschouwd. Vanuit de Raad voor de Kunst werd daarna gemeld dat, zodra de nieuwe mediawet van kracht werd, men nauwkeurig het percentage van cultuurprogramma’s op radio en televisie zou gaan volgen. Het derde televisienet werd trouwens pas geopend in april 1988. Minister Brinkman doorstond een drukke periode want hij kondigde ook zwaardere maatregelen aan tegen overtredingen gemaakt door de omroepverenigingen. Reden was onder meer dat hij al eerder berispingen had uitgedeeld wegens overtreding van de omroepwet en desondanks een aantal van de publieke omroepen andermaal in de fout ging. Brinkman doelde vooral daarbij over de te veel gemaakte reclame voor eigen omroep ofwel voor de ledenwerving. Ook was er sprake van te veel aan toegestane reclame in beeld tijdens sportuitzendingen en waren er films uitgezonden op een tijdstip waarin jongeren nog op waren en het getoonde nog niet geschikt was voor deze doelgroep. Hij kondigde aan met de toenmalige besturen van de omroepen om tafel te gaan en zeker voornoemde overtredingen ter sprake te brengen. Sta even stil bij de situatie anno 2023 en vergelijk het met de gemelde overtredingen. Het aanbod is fors gestegen aan programma’s, zowel via radio als televisie en een leeftijdsgrens voor bepaalde programma’s mag er dan nog steeds zijn, de bedoelde doelgroep luistert bijna niet naar de radio en haalt ongewenste beelden in veelvoud naar voren via internet, telefoon en sociale media. Reclame voor omroepen wordt nog minimaal gemaakt vergeleken met 1984. En dan wil ik nog even stil staan bij een uitspraak half januari van dat jaar gedaan door het Amerikaanse Hoge Gerechtshof. Zelf was ik al jaren actief binnen de Rijksuniversiteit Groningen met het maken van videoproducties, waarbij streng diende te worden opgelet onder welke voorwaarden er een opname mocht worden gemaakt. Iedere keer weer met een ander onderwerp en tevens andere restricties. Een tijdrovende bezigheid en pas wanneer alle getekende verklaringen binnen waren kon er worden ‘gedraaid’. De uitspraak van het Hoge Gerechtshof had betrekking over de vraag of het was toegestaan met de huisvideorecorder, die meer en meer aan populariteit won, speelfilms en andere televisieprogramma’s op te nemen. En inderdaad was de uitspraak 100% positief wat gezien werd als een belangrijke overwinning van de video-industrie. In een verklaring liet een woordvoerder weten dat de recorderopnamen in eerste plaats dienden voor gebruik in huiselijke omgeving en dus geen schending zouden vormen met de Amerikaanse auteurswetgeving. De filmmaatschappijen Universal City en Walt Disney Studio hadden een rechtszaak aangespannen tegen Sony en andere fabrikanten van videorecorders. De uitspraak maakte de dreiging van miljoenen dollars aan auteursrechtovertredingen naar het verleden. Ik wens elke volger van de columns een fantastische Kerstperiode toe alsook veel voorspoed in 2024. 23 december 2023, Hans Knot.
  5. In deze column gaan we terug naar het voorjaar van 1973 en de nodige aantekeningen die ik destijds maakte. Zo werd op 28 februari het bericht de wereld ingestuurd dat ook dat jaar weer het Eurovisie Songfestival niet zonder de nodige problemen zou verlopen. Er zou zich namelijk een rel hebben afgespeeld tussen vertegenwoordigers van de afdeling televisie van de NOS en hun collega’s van de afdeling radio inzake het Nationaal Songfestival dat door de NOS op de televisie werd uitgezonden. Echter voordat de uitzending begon waren gedeelten van de vier nummers, waaruit het door Nederland te brengen lied voor het Eurovisie Songfestival diende te worden gekozen, al via Hilversum III te horen. Dat jaar was er gekozen voor de afvaardiging van Ben Cramer en liet belhamel Henk Terlingen in zijn populaire woensdagavondprogramma ‘De Paul Meier Show’ de fragmenten aan zijn luisteraars horen. En bij het aanhoren van die fragmenten door iemand van het televisieteam sloegen de knoppen door en ging een aantal van hen verhaal halen in het muziekcentrum en wel richting de studio wat toen het nationale popstation Hilversum III werd genoemd. De woordenwisseling liep zeer hoog op waarbij onder meer gedreigd zou zijn dat de hoofdkabel van Hilversum III zou worden doorgeknipt. Vanuit de voorlichtingsdienst van de NOS werd later het bericht inzake de kabel ontkent en gesteld dat er gedreigd was de zogenaamde aftaklijn van de televisie-uitzending, die in de Hilversum III studio op die manier het mogelijk maakte het Songfestival te kunnen bekijken, af te schakelen. Gelukkig kon dit ook worden voorkomen. Trouwens van elk liedje werden er slechts 10 seconden gedraaid door Henk Terlingen. Het echte grote festival zou dat jaar voor de 18de keer worden gehouden en werd georganiseerd in Luxembourg en wel op 7 april. Maar een aantal van de artiesten, dat daar zou optreden, was op 29 maart al in Groningen te zien en horen. Twee van de kanshebbers voor een eerste plaats dat jaar op het Eurovisie Songfestival, Cliff Richard en Ben Cramer, waren in de Martinihal aanwezig voor opnamen van het TROS programma ‘Zevensprong’, dat op vrijdag 6 april op de televisie zou worden uitgezonden. Cramer maakte gebruik van de ontmoeting door Cliff Richard uit te nodigen voor zijn speciale show, die hij voorafgaande aan het Eurovisie Songfestival in Luxemburg zou geven. Cliff Richard had al eerder Engeland vertegenwoordigd in 1968, toen hij met ‘Congratulations’ tweede werd. In 1973 werd hij derde met het nummer ‘Power to all our friends’. Anne-Marie David met ‘Tu te reconnaîtras’ was de winnares voor haar thuisland Luxemburg, terwijl de Spaanse formatie Mocedades de tweede plek pakte met het mooie ‘Eres tú’. En Ben Cramer haalde de top 10 niet en diende genoegen te nemen met de 14de plek met het door Pierre Kartner gecomponeerde ‘De oude muzikant’. Eind maart 1973 werd bekend gemaakt dat vanaf 1 mei in geheel Nederland de programma’s van Hilversum III in stereo konden worden ontvangen. Ook werden vanaf die datum de programma’s van de RONO, de regionale omroep voor Noord en Oost, uitgezonden via de FM-zenders van Hoogezand en Irnsum. Voorheen werden de landelijke uitzending van Hilversum III in het ontvangstgebied van de RONO deels onderbroken middels het uitzenden van de programma’s van deze regioradio. Sinds 15 februari 1973 hadden technici van de PTT vanuit Smilde als proef via de frequentie 88 MHz de programma’s van Hilversum I uitgezonden. Zodra het hele derde net in stereo te ontvangen was en wel op voornoemde 1ste mei, werden de programma’s van Hilversum 111 op de nieuwe frequentie uitgezonden. En er waren nog meer ontwikkelingen voor het noorden van ons land want via Nederland 1 kon men vanaf 6 maart 1973 elke dinsdagmorgen van half tien gedurende twintig minuten kijken naar de zogenaamde telebord-uitzendingen van de Fryske Akademy. In het kader van het experiment Friese schoolradio organiseerde de Fryske Akademy, in samenwerking met de Technische Hogeschool in Delft, deze zogenaamde scribosonie-uitzendingen. Via een elektronisch schoolbord waren in de programma’s alleen maar tekeningen, grafieken en dergelijke te zien. Een eenvoudig beeld kon dan uitgezonden worden met gebruik van een radiozender en via een converter ontvangen worden met een televisietoestel. Medewerkers van de TH in Delft hadden dit experimentele systeem samen met medewerkers van de TH in Bandoeng opgesteld voor Indonesië. Daar kregen leerlingen op verschillende scholen op die manier ook les. Twintig scholen in Friesland deden destijds aan dit experiment mee. Omdat die scholen niet over voldoende eigen apparatuur beschikten maakte men gebruik van de televisiezender Smilde. Andere toepassingen van deze techniek waren onder meer de schruftelefoon, overhead-projectie en het overzenden van hartsignalen via telefoon en het registreren op een tv-ontvanger. Het ging om een experiment en reeds op 29 mei 1973 was het voor de laatste keer te zien in Noord Nederland. Hans Knot, 25-11-2023
  6. Enkele jaren geleden vierden we het gegeven dat de radio 100 jaar bestond. In de beginjaren van dit medium zaten de pioniers onder luisteraars vaak gebogen met zowat het oor in de ontvanger om het broodnodige aan deze uitvinding tot zich te nemen. Wel dient gesteld te worden dat de luisterschare als ook het aantal radiostations in die dagen zeer beperkt was. Radiotoestellen in bepaalde landen dienden tijdens de Tweede Wereldoorlog bij de bezetter ingeleverd te worden en werden er razzia’s gehouden om tot dit resultaat te komen. Vervolgens kwam vanaf 1958 tot en met 1990 een vloedgolf aan radiostations er bij in West Europa, middels de zeezenders die al dan niet illegaal actief waren, afhankelijk gericht op welk land men de programma’s verzorgde. Meest legendarisch natuurlijk Radio Caroline, die in alle geschiedenisboeken over radio wordt genoemd. Na het verdwijnen van de zeezenders kwam ongeveer gelijktijdig een nieuwe vorm van radio, eerst vooral gebracht door de nerds, die heerlijk aan het experimenteren waren. Maar door vele technische ontwikkelingen in de afgelopen drie decennia heeft internet radio, dat anno 2023 vooral online radio wordt genoemd, een heel grote vlucht gemaakt en zijn er al meer dan 100.000 stations wereldwijd actief. In principe kunnen deze stations allen goed worden ontvangen daar deze vorm van over brengen van de signalen digitaal via internet gebeuren en dus niet afhankelijk zijn van welke vorm van interferentie dan ook. Bovendien is de technische ontwikkeling op het gebied van computers en te gebruiken andere apparatuur groots te noemen en is het qua prijs voor velen bereikbaar geworden dit aan te schaffen en een radiostation actief te beginnen. Natuurlijk is lang niet in elke land het mogelijk zo maar een radiostation te beginnen zonder aan de daar geldende regelgeving te voldoen, terwijl er ook dictatoriale regimes zijn waar het totaal onmogelijk wordt gemaakt om op deze manier toegang tot internet te verkrijgen. Het is Paul A Rusling die een handig en tevens interessant boekwerk heeft geschreven, ONLINE RADIO a Guide for Broadcasters and Listeners. Hij neemt je aan de hand mee op het pad naar online radio en verhaalt over de afgelopen dertig jaar dat deze vorm van radio is gegroeid. Uiteraard komen eerder genoemde facetten aan bod maar wordt er bijvoorbeeld ook uitgebreid aandacht besteed aan de techniek, de financiële kant, te gebruiken formats. Ook staat de nodige informatie te lezen over de speciale online ontvangers en geeft hij een uitgebreide beschrijving van personen die binnen de industrie momenteel van groot belang zijn. Na een lijst van speciale publicaties volgt er een prachtige lijst waarin de gebruikte afkortingen worden belicht. Concluderend stelt Rusling tenslotte dat de Toekomst Online Radio is! Online Radio, a Guide for Broadcasters and Listeners Paul Alexander Rusling First Edition. November 2023 ISBN Softback: 978-1-900401-42-5 ISBN Kindle: 978-1-900401-43-2 184 pagina’s met afbeeldingen Published by World of Radio, HU10 7TL, England https://onlineradiobook.com/Reviews.html Groningen, november 2023, Hans Knot
  7. In deze column duik ik in mijn herinneringen van het jaar 1968. Ik had tijdens mijn schoolse jaren, die duurden tot de zomer van 1966, altijd genoten van de schoolradio, waarbij het programma in de klas van meester Le Roux visueel werd gemaakt door het tonen van dia’s die vanuit Hilversum naar de school waren gestuurd ter ondersteuning van het programma. Jongeren van nu zal het onmogelijk uit te leggen zijn dat die simpele manier van onderbouwing van in het radioprogramma behandelde onderwerp en heerlijke bevrediging zou kunnen geven waardoor de luisterende en kijkende leerling gepakt werd om ook de daarop volgende uitzending met vreugde te kunnen beluisteren. In oktober 1968 werd bekend dat een woordvoerder van de Stichting Televisie Academie, beter bekend als Teleac, de hoop had uitgesproken dat, wanneer er in Nederland een derde televisienet zou gaan komen, deze vooral zou worden ingezet voor het programmeren van educatieve onderwerpen. Op dit kanaal zou dan tevens ruimte gecreëerd dienen te worden voor de NOT, de Nederlandse Onderwijs Televisie, en de Academische Radio Omroep, de ACRO. Men vond bij Teleac dat, wanneer als bovenstaande kon worden gerealiseerd, er een meerjarige uitgebalanceerde programmering tot stand kon komen. De nostalgische column van Hans Knot 28 Men vond dit noodzakelijk want het was nodig om binnen de organisatie te kunnen beantwoorden aan de gestelde doelstellingen. Wel was men bewust van het gegeven dat, wanneer een derde net op deze wijze werd ingevuld, er uitbreiding van zendtijd diende te komen voor Teleac en dus ook uitbreiding van medewerkers en werkruimte. Let wel we hebben het over 55 jaar geleden. Er was al een aantal plannen voor de uitbreiding van de programmering. Eén ervan was de basisverbreding voor personen actief in het bedrijfsleven. Hiervoor werden ideetjes overgenomen uit een soortgelijk programma van de West Duitse televisie, Telekolleg. Bij Teleac was ook besloten in de daarop volgende periode voor de cursus basisverbreding ook de radio, schriftelijk onderwijs en vormingswerk in te schakelen. Ook werd bekend gemaakt dat men al ver was met de voorbereidingen van de post-academische opleiding die gericht zou worden op praktijk-houdende artsen. Daarnaast werd er gewerkt aan een cursus wetenschappelijke- en technische modellen, toegepaste logica, statistiek voor een zeer ruim publiek van wetenschappelijk geschoolden. In 1968 was Teleac al vijf jaar actief, waarbij voortdurend werd onderzocht welke behoeften er in de samenleving bestonden en voor welke soorten van cursussen de belangstelling vooral uitging. In die tijd werd vooral de nadruk gelegd op de knelpunten in de ontwikkeling van de samenleving. Hierbij kon destijds gedacht worden aan de gevolgen van automatisering, de invoering van nieuwe materialen en problemen als gevolg van telecommunicatie en snelverkeer. Bovenstaand is vooral een mogelijkheid voor de lezer om eens na te denken wat er zoal in de 55 jaar na 1968 op vernoemde gebieden is veranderd. De volgende herinnering aan 1968 was voor die tijd echt onwerkelijk van inhoud. Waren we niet gewend dat na het ANP nieuws om 12 uur middernacht enige klanken de ether ingingen van het Wilhelmus? Daarna verdwenen de zender en steunzenders uit de ether om tegen de ochtendgloren terug te keren. Herinner je nog de dagopening op een van de radionetten in de ochtend? Berichten voor land- en tuinbouw. Maar op 30 oktober 1968 werd vanuit Hilversum via een persbericht bekend gemaakt dat in de avond van dinsdag 5 en in de nacht van woensdag 6 november er, in samenwerking tussen de Radio Nieuwsdienst met de Nederlandse Radio Unie, 8 uur lang een uitzending zou plaats vinden rondom de presidentsverkiezingen in Amerika. Ook werd bekend gemaakt in het bericht dat de centrale presentatie in handen zou zijn van Henk Neuman in de studio van Hilversum II bijgestaan door verslaggevers in de VS: Maarten Bolle, Klaasjan Hindriks en onder meer Willibrord Nieuwenhuis. In diverse hoofdsteden van Europa werd er commentaar gegeven op de ontwikkelingen tijdens de verkiezingsdag door onder meer Frits Visser in Parijs, An Salomonsen in Wenen, Samuel Bouman in Tel Aviv en Johan van Minne in Bonn. Ondanks dat het al 55 jaar geleden is komen bij mij toch voornoemde personen deels in gedachten weer in beeld. Hans Knot, 11 november 2023
  8. Hoeveel objecten als radio-ontvangers, televisietoestellen, computers, mobiele telefoons en meer zullen er in een gemiddeld gezin aanwezig zijn? Ik stel die vraag omdat er een tijd was dat elk toestel wel meetelde als het ging om de betaling van kijk- en luistergelden in Nederland. Ik neem je mee naar 1 augustus 1968 toen ik uit de krant Nieuwsblad van het Noorden, destijds gevestigd aan het Gedempte Zuiderdiep in mijn woonstad Groningen, een artikel uitknipte met als doel het vast te leggen voor de historie. Inmiddels zijn we 55 jaar later en wil ik je laten delen met de voor deze tijd onwaarschijnlijke manier om mensen mogelijk van een strafbaar feit te betichten. De overheid was destijds vooral geïnteresseerd in mensen die de kijk- en luistergelden niet betaalden en derhalve werden er zogenaamde opsporingsbrigaden ingezet om zogenaamde zwartkijkers en – luisteraars te betrappen. Zo werd in augustus 1968 door de speurders het Groningse dorpje Leermens bezocht. Niet alleen een dorp voor mensen die er dagelijks aanwezig zijn maar ook voor hen die in Leermens een tweede huisje hebben en er voornamelijk in de weekenden vertoeven en ook in de zomervakantie zoveel mogelijk buiten kunnen genieten van alles wat mooi Groningen kan brengen. Een beeldje in het dorp was eerder geplaatst waarvan een van de tijdelijke inwoners meende er een bordje bij te plaatsen met de tekst: ‘de rustieke recreant’. Dan werd er aangebeld aan een van de vele huizen in het dorpje en wisten de ambtenaren, die dienden te speuren naar overtreders hoe het zou gaan. Even wachten in de hal want binnen was het een rommeltje, dat eerst diende te worden opgeruimd. In werkelijkheid ging het dan om snel het verstoppen van de radio of de televisie, want de kijk- en luistergelden waren niet betaald. Men kon niet aantonen, middels een betalingsbewijs van het postkantoor, waar vooral de verplichting voldaan diende te worden, dat er aan de verplichting was voldaan. Een van die opsporingsambtenaren was destijds de heer Maaskant die stelde in de krant: ‘Dikwijls hoor je de stekker over de vloer rammelen en als je dan eindelijk de kamer in mag, doen ze alsof ze zelfs nog nooit van een radio of televisie hebben gehoord’ Samen met zijn andere controleurs dook hij op gezette tijden op om clandestiene kijkers en luisteraars op te sporen, zoals in elke provincie door zo’n team werd gedaan. Op één van de drie bezochte adressen was het in die tijd raak, waarna de wanbetalers een boete kregen en achterstallige betalingen op de koop toe kregen. Jarenlang diende je ieder kwartaal als vader je verplichting tot betaling via het postkantoor te doen, dan wel door een van je gezinsleden uit te laten voeren. Het dient medio 1966 te zijn geweest dat deze speciale opsporingsdienst het gebruik van een computer had ingevoerd. Voordeel was dat feilloos alle Nederlanders, die aan de verplichting kijk- en luistergelden te voldoen op een overzichtelijke manier werden geregistreerd, waardoor minder huisbezoeken hoefden te worden afgelegd. Immers was het alleen nodig die huizen te bezoeken die niet werden genoemd in de computerbestanden. Eindeloos huis aan huis bezoeken van de controle ambtenaren was dus niet meer nodig wat een hele boel tijd- en werkbesparing betekende. Verleden tijd was het gesnauw van te bezoeken huisgezinnen natuurlijk niet want vele wanbetalers probeerden onder de verplichtingen tot het betalen van de kijk- en luistergelden uit te komen door te beweren dat de administratie van de overheidsinstelling niet op orde was en er zeker wel betaald was. Men kon zeggen wat ze wilden maar de controledienst was goed geïnformeerd. Als verklaring hiervoor gaf de eerder gememoreerde Maaskant aan dat alle handelaren in radio- en/of televisietoestellen verplicht waren op te geven aan wie en wanneer een toestel was verkocht. Met die lijsten in de handen hadden de controleurs al de nodige bewijsvoering. Gelukkig was er bij bezoek van een controleur de mogelijkheid je direct aan te melden om alsnog de betalingsverplichting na te komen, zodat een boete werd voorkomen. Hans Knot, 14 oktober 2023
  9. Het maken van een weblog gebeurde voor het eerst in december 1997 en het was in de maand mei 1999 dat het verkorte woord blog tevoorschijn kwam. Vele personen, die al met internet werkten, vonden het een fijne manier om hun belevenissen dan wel kennis via een eigen blog te delen met anderen. Eerst op kleine schaal maar hoe meer en meer internet gebruikt ging worden hoe meer volgers de schrijver van een blog kreeg. We zijn 2,5 decennia verder en veel bloggers van toen houden zich meer bezig met het verkrijgen en delen van informatie via speciale Facebook groepen. Maar toch blijven sommige bloggen gewoon bestaan en voor velen interessant, zo ook voor de 65-jarige Ben van Praag uit Vlaanderen, die een lang historie van radiomaken heeft doorgemaakt en niet alleen in Vlaanderen bekend werd maar ook, vooral bij de luisteraars van Radio Mi Amigo 272, in Nederland. Mede doordat Van Praag ging meedoen in een aantal FB groepen kwamen er ook de vragen of het niet mogelijk was de afleveringen van zijn blog, waarmee hij in augustus 2004 een aanvang maakte, te bundelen in een boek. Opmerkelijk is dat hij in november 2005 stopte met het blog maar in april 2023 de draad weer oppakte, gelukkig met nog vele herinneringen. ‘Alles gaat voorbij, verhalen over Mi Amigo en Maeva’, ligt voor mij op de leestafel. De eerste afleveringen van het blog in boekvorm, gaan vooral over personen die hij tijdens zijn radioloopbaan bij verschillende stations in Vlaanderen heeft meegemaakt. Namen als deejay Kabouter Rondbuik en Piet Keizer verbazen mij als lezer. Laatstgenoemde heeft een verleden op radiogebied die terug gaat naar 1978 toen hij samen met Ton van Draanen en mij het blad Freewave Media Magazine oprichtte, een blad dat nog steeds – onder een iets gewijzigde naam- verschijnt. Maar ook komt Luc de Groot veelvuldig voorbij. Samen met hem publiceerde ik vele malen een rubriek in Baffle en in het latere RadioVisie. Hij onder het pseudoniem Mario van Stuyvendeale. Het zijn korte anekdotes waarbij Van Praag vooral persoonlijke herinneringen met de beschreven personen de lezer aanbiedt. En dan komt eindelijk een langere aflevering van een blog voorbij vanaf pagina 25 waarin Ben zijn liefde voor radio verzorgd door zeezenders beschrijft, maar ook vertelt hoe hij dat deel van het radiowereldje is binnen gekomen in juli 1979. Het werd mogelijk door de komst van Radio Mi Amigo 272, een vervanger van zendschip middels de MV Magdalena en tevens naamverandering door toevoeging van ‘272’. Radio Mi Amigo was in oktober 1978 uit de ether verdwenen vanaf het gelijknamige zendschip. Er zat dus acht maanden tussen van stilte en niet anderhalf jaar zoals Van Praag zich herinnerde. Maar de start van zijn radiocarrière was begonnen, zonder enige kennis van radiomaken en met zeeziekte op weg naar de eerste ‘Van Praag klanken’ op de radio. Binnen een paar uur werd hij klaargestoomd om op eigen benen, hoewel moeilijk op een onrustige Noordzee, zijn eerste programma’s te kunnen presenteren. Let wel we schrijven over 44 jaar geleden. Het zijn van die kleine wetentjes zoals dat aan boord van het zendschip een korte golf radioverbinding was die kon worden geactiveerd als Mi Amigo 272 uit de ether was en op die manier, vooral onder moeilijke omstandigheden, contact kon worden gelegd met de organisatie aan land, lees Patrick Valain. Dat ging via het kuststation in Oostende onder de naam Centricity, de originele naam van de MV Magdelena. Maar ook over de voortzetting van het station aan land, Radio Maeva, valt volop informatie te lezen die voor mij als kenner nog niet bekend was. Het raakte mij bij het lezen van de opmerking in een van de afleveringen dat Kees Borrel maar een simpele kok was, terwijl anderen vol lof waren over de kook- en bakkunsten van deze persoon. Maar gelukkig bleek het toch een toffe Nederlandse peer. Vermakelijk is ook een herinnering aan de dag en nacht in de Nederlandse politiecel, nadat de Magdalena in opdracht van de overheid in september 1979 was binnengesleept en de bemanning werd vastgehouden. Van Praag dacht in het toilet een belangrijk document te verscheuren en door te spoelen. Edoch een volgend persoon op de wc ontdekte dat hij vergeten had door te spoelen. Andere onderwerpen die onder meer voorbij komen zijn een lang schrijven van een vrouwelijke fan, die een hele wc rol vol schreef, de tik, uitgedeeld door Jerney Kaagman, de avonturen samen met Herman Brusselmans. Maar ook hoe Van Praag tijdens de schooltijd zijn eigen fanclub oprichtte in Vlaanderen voor The Osmonds en op die manier een aardig bedrag wist binnen te halen van toekomstige abonnees van zijn fanblad. Het is de moeite waard ze allemaal eens rustig te gaan lezen. Omdat het een boek bestaat uit een verzameling blogs dient de lezer er wel rekening mee te houden dat de onderwerpen door elkaar heen voorbij komen. Hier en daar hilarisch, dan weer aardig privé, gericht, smeuïg maar ook weer terugkerend naar, waar de titel van het boek voor staat: Mi Amigo en Maeva. Tip tot slot: achter in het boek is een aantal lege pagina’s. Vul voor jezelf het onderwerp in, bijvoorbeeld ‘zeezender’ en vermeld welke blogs het onderwerp herbergen. Op die manier kun je later nog eens alles teruglezen over het betreffende onderwerp. Hans Knot oktober 2023 Titel: Alles gaat voorbij, verhalen over Mi Amigo en Maeva Auteur: Ben van Praag Omslagontwerp: Anna Continua Foto auteur: Marc Hermans Uitgave: Eric van Houte 2023 Internetsite: www.allesgaatvoorbij.be Pagina’s: 228 ISBN 978 94 0370 895 9
  10. Een aantal weken geleden, toen ik op donderdag 31 augustus deze nostalgische column aan het voorbereiden was, stonden de diverse persoonlijke facebook-pagina’s als ook die van internetradio stations vol met herinneringen aan dezelfde datum, maar dan in 1974 al weer meer dan 49 jaar geleden. Het is natuurlijk wonderbaarlijk fijn te zien dat na zovele jaren de radioliefhebbers zich nog steeds gekrengd voelen door de maatregelen, destijds genomen door de toenmalige regering en leden van het Parlement. Het betrof de invoering van een aantal wijzigingen in een bestaande wet waardoor het officieel onmogelijk werd gemaakt vanuit ons land mee te werken aan de activiteiten van een zeezender. Bovendien werd adverteren en bevoorraden van een zendschip ook gezien als overtredingen van de wet, in de volksmond de geschiedenis ingegaan als de anti-zeezender wetgeving. Bij het doorlopen van de diverse pagina’s viel het op dat vooral werd stil gestaan bij het verdwijnen destijds van Radio Veronica en in mindere mate bij het verlies van RNI. Meer dan honderd herinneringen kwamen er binnen een half uur voorbij, al scrollend door het aanbod van radiovrienden. Daarbij enkele personen die ook aandacht hadden voor het op tijd vertrekken van het zendschip de Mi Amigo van de internationale wateren voor de Nederlandse kust naar die voor de oostkust van Engeland en wel in de Theemsmonding. Vanaf de Mi Amigo werden in die tijd zowel de uitzendingen van Radio Mi Amigo, alleen via bandprogramma’s, en die van Radio Caroline verzorgd. Dat op 31 augustus 1974 ook bijvoorbeeld een einde kwam aan de programma’s van Radio Atlantis, waarvan vooral de internationale service voor mij klonk als een klok, was in de herinneringen van de Facebook radiovrienden totaal niet aan bod gekomen. Ikzelf heb die dag geen specifieke terugblik naar die bewuste zaterdag eind augustus 1974 gedaan maar ben op zoek gegaan naar de begindagen van de zeezenders, verankerd in internationale wateren voor de Nederlandse kust. Zo kwam ik terecht bij een bewaard krantenknipsel van 31 augustus 1960, het jaar waarin Radio Veronica was begonnen met uitzendingen en in een deel van West Nederland kon worden ontvangen. De komst van het station liep ongeveer samen met de opmars in ons land aangaande verkoop, en dus de populariteit, van transistor radio’s. Want de verkoop van de draagbare radio had in Nederland een zeer grote vlucht genomen. Dit kwam mede doordat de radiotoestellen aanzienlijk kleiner waren geworden en goedkoper in aanschaf, daar gebruik werd gemaakt van transistoren. In de zomermaanden van 1960, zo bleek uit het persbericht, lag de verkoop van portable radio’s zelfs hoger dan die van de zogenaamde huistoestellen. Bovendien werd de verkoop vooral gunstig beïnvloed door het feit dat bij aanschaf van een tweede radio het gezinshoofd geen financiële bijdrage diende te betalen voor de distributie van radiosignalen, iets dat later ‘kijk- en luisterbijdrage’ werd genoemd. Bovendien, zo stelde men, werd de aanschaf ook gestimuleerd doordat menig transistor radio ook ingezet kon worden als versterker van een in huis aanwezige draaitafel. Sommige jongeren gingen zo ver dat zowel de transistor radio als de draaitafel mee naar buiten werd genomen om nog meer luisterplezier te hebben in het park of aan het strand. De prijzen van de diverse leverbare transistor radio’s, die in allerlei vormen en afmetingen waren aan te schaffen, lagen destijds tussen de 80 en 300 gulden. Een woordvoerder van de Nederlandse Vereniging van Radio Detailhandelaren werden destijds de meeste transistorradio’s verkocht in de sector tussen 125 en 200 gulden, voor die tijd een best hoog bedrag. Het was soms heel verrassend als er een fietser passeerde die aan het stuur, via een leren riem, een dergelijke transistorradio met zich mee had, die ook nog eens afgestemd stond op een vrolijk klinkend radiostation, voornamelijk op de 192 meter van Radio Veronica. Het was al meer dan veertig jaar geleden dat de eerste radiotoestellen in ons land werden geïntroduceerd en menigeen zich had laten verleiden tot het lang gaan sparen voor de aanschaf van een ontvangsttoestel voor gebruik in huis en/of bedrijf. Alle toestellen dienden in de Tweede Wereldoorlog te worden ingeleverd, in opdracht van de Duitse bezetter. Gelukkig voldeed niet iedereen aan de eis maar wist met het toestel op slimme wijze een verstop plek te geven. Na mei 1945 kwam de verkoop van de toestellen weer langzaam op gang maar in 1960 was het hebben van een radiotoestel in Nederland gemeengoed geworden. Cijfers uit die tijd geven aan dat in ons land reeds ruim 2.300.000 toestellen waren verkocht. En wat betreft 31 augustus 1960 was er een medewerker van dagblad Het Parool enkele stranden langs gegaan om zich op de hoogte te stellen van de aanwezigheid van mensen die een transistor radio bij zich hadden. Het werd niet duidelijk gemaakt wat de weer conditie die dag was, noch werd er gemeld hoeveel mensen op de stranden zich aan het vermaken waren. Aangaande het strand van Scheveningen meldde hij dat hij twee mensen, voorzien van een transistorradio, had geteld die het apparaat op zachte toon aan hadden staan. Dit was gelijk de regelgeving die door de gemeenteraad van de badplaats was ingesteld. Tenslotte wees hij op de aanwezigheid van een verrekijker, waarmee je voor 20 cent het zendschip van Radio Veronica op afstand kon worden bekeken. Hans Knot, 16 september 2023
  11. Voor vele mensen betekenen de maanden juli en augustus dat het tijd is om te genieten van vakantie, rust te nemen, proberen optimaal te genieten, eindelijk het museum te bezoeken dat al jaren op de wenslijst staat, familieleden en vrienden – die ver weg wonen – te ontmoeten en eindelijk iets te doen aan die stapel boeken waar in andere maanden weinig tot geen tijd voor is. Doordat ik zelf alleen televisie kijk voor een dagelijkse Journaal uitzending blijft er het hele jaar door veel tijd over om te publiceren over tal van onderwerpen waarmee ik in de afgelopen 6 decennia mee in aanmerking ben gekomen. Het betekent ook dat ikzelf met mijn lieve Jana even een tweetal maanden gas terug neem om in september 2023 weer terug te komen met veel nieuwe, maar tevens oude, herinneringen. Allen een mooie zomer gewenst, maar eerst neem ik je nog even mee naar het jaar 1971. Het was het jaar dat ik voor het eerst sinds de kleuterschool even geen onderwijs volgde. In 1970 sloot ik, naast het gegeven dat ik als assistent bedrijfsarchivaris werkzaam was bij het EGD, het voormalige Provinciale Elektriciteitsbedrijf voor Groningen en Drenthe, mijn opleidingen af bij het NIDER aan de Burgermeester van Karnebeeklaan in het statige deel van ’s Grave Hage en wel vlak bij het Vredespaleis. Afsluiting van de opleiding betekende na vier jaren en drie richtingen dat ik mij Bibliothecaris A, Bedrijfsarchivaris en Historische Documentalist mocht noemen. En juist in die laatste categorie vond ik enorm veel vreugde waardoor de mogelijkheden van die opleiding mij de kans gaven in mijn vrije tijd mij diep te gaan interesseren in een stuk cultuurhistorie, dat voornamelijk ging over de ontwikkelingen van de radio industrie, met een grote stempel gericht op het effect van de zeezenders. En waar waren de bronnen om de historie te bewerken? Soms was het moeilijker herinneringen naar boven te halen dan andere keren. Ook is er in mijn archief van het ene jaar meer aan algemene berichtgeving bewaard gebleven dan in een ander jaar, terwijl over een ander jaar veel meer over zijn doelgebied, de media, terug is te vinden. Maar natuurlijk zijn er de hulptroepen die via gesprekken het een en ander los maken, waardoor ook automatisch weer andere onderwerpen naar boven komen, die te behandelen zijn. Het jaar 1971 begon al direct zeer triest toen over de hele wereld gewag werd gemaakt van een ongeluk die de geschiedenis zou ingaan als de Ibrox Ramp, genoemd naar het voetbalstadion in de Schotse hoofdstad Glasgow, waar op 2 januari 1971 liefst 66 mensen om het leven kwamen. Jaarlijks vond daar onder meer de derby plaats tussen de stadsrivalen Glasgow Rangers en Celtic FC. Eerst genoemde club had in Ibrox Stadium haar onderkomen. De voornoemde wedstrijd liep niet zoals de thuisclub had gewenst. Wel had men lang de tegenstander op de nul kunnen houden. Toen in de blessure tijd van tweede helft aartsrivaal Celtic scoorde, had reeds een groot aantal supporters van Glasgow besloten het stadion te verlaten. Horende dat er alsnog een goal was gescoord besloot men massaal naar de tribunes terug te keren. Een lange trapleuning begaf het onder de enorme druk waardoor massaal het publiek in paniek raakte, met alle gevolgen van dien. Door de panieksituatie braken vervolgens dranghekken en afscheidingshekken af als waren het luciferstokjes. Naast de 66 doden waren er ook nog eens meer dan 200 gewonden te tellen. De meeste gestorven mensen kwamen om door verstikking en meer dan de helft van de omgekomenen was jonger dan 18 jaar. De wedstrijd tussen beide ploegen uit de Schotse hoofdstad stond altijd in de boeken als het hoogtepunt maar verdween vervolgens in de geschiedenisboeken als het absolute dieptepunt uit de Schotse voetbalgeschiedenis. Als ik verder aan 1971 denk is er een aantal zaken dat meteen naar boven kwam en wel de verjaardag, op 15 mei, van mijn oudste zus Rika, en een voetbalherinnering. Die 15de mei ging ik ’s avonds niet al te laat van de verjaardag weg om na half 11 te kunnen luisteren naar één van mijn favoriete radioprogramma’s van destijds, ‘Goal’ van de KRO. Onder meer met Felix Meurders en de veel te vroeg overleden Theo Koomen. Die betreffende uitzending zal ik nooit meer vergeten daar het Felix Meurders was die via dit sportprogramma wist te melden dat het radioschip van Radio Noordzee in brand stond, klaarblijkelijk met als oorzaak ‘een bom geworpen in de machinekamer’. Nooit eerder werden de twee aanwezige taperecorders in mijn slaapkamer aan de Goudlaan 613 in Groningen, waar we sinds een jaar woonachtig waren, geactiveerd en van een schone band voorzien om toch maar alle nieuwsgaring en eventuele live uitzending vanaf de MEBO II, het zendschip van Radio Noordzee, te kunnen vastleggen. De uitkomst van deze brand en de gevolgen daarna zijn alom bekend. En dan waren er toen ook al de nodige bladen die wekelijks met korte berichtje de nodige gossip onder hun lezers verspreidden. Het blad ‘Veronica 192’ had daarvoor een speciale rubriek ingericht onder de noemer ‘Hé PSSST’ en het was Paul Saint die een aantal van deze nieuwtjes wekelijks deelde. Een willekeurige keuze uit 1971 brengt ons terug in de tijd naar onder meer de Memisa Actie, waarbij geld werd ingezameld voor kinderen in hongerend Afrika. Op samenzwerende toon meldde Saint: ‘Willem Duys, die zo zijn best heeft gedaan tijdens de Memisa-actie voor al die lieve kleine Memisa kindertjes, is van de actie beslist niet armer geworden. Willem zou, volgens vrienden van hem, voor zijn medewerking maar liefst 10.000 gulden hebben ontvangen. Zou daar nu wel iets van in het fonds voor de kindertjes terecht zijn gekomen?’ Waarschijnlijk verdiende Peter Saint met zijn rubriek een mini procentje van het voornoemde bedrag. Maar hij heette dan ook geen Willem Duys, die tijdens de actie liefst 9 miljoen gulden binnenhaalde voor Memisa. In die tijd was hij ook al bekend, Marco Bakker. Absolute topzanger in zijn genre en in 1971 werd hij uitgenodigd om in Ierland de hoofdrol te spelen in de opera ‘De Parelvissers’ en men was uitbundig over zijn optreden. Het zou hem veel applaus en ook de uitnodiging om terug te komen naar Ierland, opleveren. Wie kent nog de televisieserie ‘Please Sir’? We zaten gekluisterd aan de buis in de tijd. In 1971 werd bekend gemaakt dat een vierde jaargang zou worden opgenomen waarin de complete crew van de Fenn Street School op de proppen zou komen. We kennen de namen nog wel, onder meer Miss Ewel en mr. Potter. Alleen de leerlingen in het vierde deel waren onbekend voor de kijkers, maar daadwerkelijk nog erger van slechte aard als in de eerdere drie series. Een andere bekende naam uit die tijd was Patrick Magnee. Minder bekend de naam van het toneelstuk, waarmee hij in Londen in 1971 op de planken stond: ‘Faithful in my Fashion’. Patrick Magnee? Juist we hebben het over Mr. Steed van de Avengers. Zo maar wat korte herinneringen. Ik wens iedereen een mooie zomer en tot in september. Hans Knot, 1 juli 2023
  12. Laten we wat betreft Hilversum even kijken wat er, in doorsnee, zoal stond te lezen in de ingezonden rubrieken inzake ‘Veronica’. Ik neem een blik in de Televizier van 5 april 1965, toen Radio Veronica op een haar na vijf jaar bestond. Zo was er een ingezonden brief uit Heemstede van R. Prijs, die schreef: ‘Hoe men ook over Radio Veronica denkt, een feit is dat dit station goede, lichte en ontspannende muziek brengt. Ik beweer niet dat de programma’s geschikt zijn om er 18 uur per dag naar te luisteren, maar als men op elk uur van de dag dan ook lichte muziek wil horen, dan heeft men die ook. De huisvrouw wil ze graag ’s morgens onder het huishouden en ’s middags de mensen in fabrieken en bedrijven. De jeugd laat in de middag en vroeg in de avond. En vele nachtwerkers houden ook wel van lichte muziek onder het werk. Mocht Radio Veronica dus verdwijnen, dan zullen de omroepverenigingen hun programma’s moeten veranderen en om te beginnen het gesproken woord drastisch in te korten. Alleen dan kan een leemte, die door het verdwijnen van Veronica zeker zal ontstaan, opgevuld worden. Nog beter natuurlijk is een legalisatie van Veronica.’ Maar er was nog een tweede reactie in de serie ‘Veronica in de branding’ in Televizier en wel van F. de Hond uit Amsterdam, die kort en krachtig schreef: ‘Als Veronica verdwijnt, zou de behoefte aan lichte muziek volgens de plannen gedekt moeten worden door het derde radionet (toekomstige Hilversum 3). Dit net wordt echter alleen opgebouwd uit FM zenders, zodat velen die een oudere radio hebben, de programma’s niet kunnen horen. En de FM-band zit ook niet op autoradio’s, zodat ook velen – die beroepshalve dagelijks op de grote wegen rijden, geen vervanging krijgen voor het station waar muziek in zit. Waarom Veronica niet legaal gemaakt?’ Tja, en dan waren er in 1965 ook nog de sporadische programma’s voor de jeugd waarin aandacht werd besteed aan de door deze leeftijdsgroep geliefde muziek, die bij lange na niet altijd werd gewaardeerd door hun ouders. Maar niet alleen de muziek telde mee bij de benadering van deze tieners en twens, zoals ze in de volksmond werden genoemd. Musical items, ballet, toneel en beroepsvoorlichting maakten ook onderdeel van een paar programma’s die voor hen werden gemaakt. Een dergelijk programma werd gemaakt door een toen 22 jarige ambitieuze jongeman uit Tilburg, die nog woonachtig was bij zijn moeder. Hij werkte voor de AVRO en moest het opnemen tegen een programma als ‘Top of Flop’ bij de VARA, dat werd gepresenteerd door Herman Stok. Velen waren destijds, al dan niet positief, over Stok zijn inzet voor de beatmuziek. De presentator van Combo was zijn radioloopbaan al vier jaar eerder begonnen. Hij was lid van de zogenaamde ‘hoorspelkern’, die voor verschillende omroepen werkte. Tevens sprak hij incidenteel reclameboodschappen in, die werden gehoord op het enige commerciële station dat ons dagelijks van muziek voorzag, Radio Veronica. Over de baan bij de hoorspelkern stelde hij eens in een interview: ‘Een vaste baan betekende het, waarbij je oud kon worden met een ambtenarensalaris en een pensioen.’ Maar het ging niet zoals hij wenste. Toen hij een keer een schnabbel elders had, meldde hij zich ziek maar werd door een collega verlinkt. Daarover stelde hij later: ‘Als ik niet in ongenade was gevallen, omdat ik mij ziek had gemeld, kende nu nog niemand mij. Daarom ben ik de collega, die mij destijds verraden heeft, nog dankbaar. Al snel werd hij ‘de mooie jongen met de zwoele stem’ genoemd en vele vrouwen vielen voor de manier hoe hij telkens zijn programma eindigde met het zwoele ‘dag’. Afbeelding: promotiefoto AVRO Jos Brink Maar hij had duidelijk, naast het presenteren van televisieprogramma’s, meer ambities. Hij zag toekomst in de kleinkunst en dus het cabaret. In 1965 ging hij voor het derde jaar in successie met zijn kleine cabaretgroepje het land in en speelde rolletjes bij een kindertoneelgroep. Hij stelde zich veel voor van een idee, waarmee hij rondliep en wat hij ‘Carpe Noctem’ noemde, een platenprogramma van goede lichte muziek, dat voor middernacht en dus het slapengaan, zou moeten worden uitgezonden: ‘Weet je wel, zo’n droomuitzending voor romantische mensen, die nog een night cap nodig hebben voor ze onder de dekens kruipen. Het liefst héél laat in de avond.’ De presentator van ‘Combo’ was niemand anders als de later zeer succesvolle duizendpoot ‘Jos Brink’. Maar naast de eerder gememoreerde Herman Stok en Jos Brink konden de tieners zich ook laven aan onder meer de toen 26-jarige en voormalige sportinstructeur Wim-Jaap van der Laan. Hij was destijds presentator van het programma ‘Wauwer’. Hij had zijn baan binnen de platenindustrie op een laag pitje gezet in ruil voor die van presentator. Bovendien was hij de man van Anneke Grönloh en toekomstig vader van een kind. Hij wilde niets te maken te hebben met de loopbaan van zijn vrouw, hoewel hij in een interview verklapte af en toe wel eens achter in een zaal te gaan zitten om te zien hoe ze presteerde. En over zijn eigen rol op de televisie meldde hij eens in een interview: “Wie ben ik nu, dat ik zo populair zou moeten zijn. Er zijn zelfs deejays en presentatoren die zelf platen opnemen. Maar moét dat nou? Dat zijn toch twee dingen, een platen ster en een presentator. Ik wil juist zo gewoon mogelijk doen en dus niet expres leuk. Ik wil gewoon bij de mensen binnenkomen en gewoon ‘hoi’ kunnen zeggen en gewoon wat muziek kunnen presenteren.” Trouwens eerder had hij een programma op Radio Veronica en ging in 1971 ook kortelings voor Radio Noordzee werken. Helaas zijn zowel Brink, Stok als Van der Laan al geruime tijd niet meer onder ons. Hans Knot, 3 juni 2023
  13. Het is toch ook wel weer leuk even te neuzen in de vele aantekeningen die ik in 1970 neerpende en bewaarde. Er gingen behoorlijk veel over luisteren naar de radio met vooral veel over het destijds nieuwe station Radio Nordsee International, dat in de startperiode een tijd in het Duits en het Engels programma’s verzorgde in de internationale wateren voor de Nederlandse kust. Later vertrok het zendschip naar de internationale wateren voor de Britse oostkust. Daar was enige tijd de naam van RNI zelfs gewijzigd om als Radio Caroline vooral de luisteraars vanaf 18 jaar bij de toenmalige landelijke verkiezingen op te roepen verstandig te zijn en te stemmen voor de Conservatieve partij, daar men hoopte dat de storingen, veroorzaakt in opdracht van de toenmalige Labour regering, tot een einde zouden komen. Maar ook aangaande de Nederlandse radio is het een en ander uit 1970 bewaard gebleven. Zo was er in de maand september in de kranten te lezen dat er in ons land meer werd gedaan aan blokradio. Men kwam hierop omdat de radio en televisieredacties van de kranten van mening waren dat uit de winterschema’s, die de omroepverenigingen rond die tijd hadden gepubliceerd, er een verandering was in het radiospectrum in ons land. Men vond dat er een nieuw soort radio diende te komen om de aandacht van een de luisteraar te vangen. Namelijk niet de luisteraar, die zijn gids als een spoorboekje hanteerde en tevens aan turfde wat hij/zij wenste te beluisteren. Nee de nieuwe luisteraar diende volgens het plan meer geprikkeld te worden met informatie en flinke brokken muziek en wel om de radio aan te laten. De VPRO hanteerde de nieuwe radiomethode al een jaar en dat voorbeeld diende gevolgd te worden. En dat gebeurde want niet alleen de VARA maar ook de NCRV bleek inmiddels voor deze vorm van radiomaken geporteerd te zijn. Maandag 5 oktober 1970 ging ‘NCRV en Bloc’ de ether in. Het was een nieuw informatief vooravond programma van anderhalf uur lengte en inderdaad met veel afwisseling van muziek, nieuws, achtergrondinformatie, commentaar en ontspanning. De Studio-3 van de NCRV werd speciaal voor dit programma verbouwd en technisch aangepast, zodat de NCRV-radio op het moment van de uitzending over de eerste speciale werkplaats voor dit soort geïntegreerde programma's beschikte. De deur naar die studio ging tijdens de uitzendingen niet op slot. Zowel verslaggevers als mensen, die in het nieuws waren, konden in- en uitlopen. De NCRV ging tevens de portie educatieve programma's in haar radiopakket uitbreiden. Vandaar dat men tevens begon met het nieuwe veertiendaagse programma ‘Bij de tijd’, dat volwassen radioluisteraars de achtergronden van recente ontwikkelingen in de samenleving uitlegde. De NCRV had tevens de federatie van vormingscentra in dit project betrokken. Als eerste resultaat daarvan was de samenwerking tussen NCRV en het Slotemaker de Bruine instituut, een vormingsinstituut van de christelijk sociale beweging. Het werd destijds allemaal bekend gemaakt op een speciale bijeenkomst waarbij het de eer aan de toenmalige adjunct directeur Geerink Bakker was de presentatie te doen. Hij had nog veel meer nieuws maar ook kritieken, waarvan daags erna in de kranten werd gesteld dat er zelden een dergelijke openhartige en vernietigend oordeel was uitgesproken over datgene er via Hilversum 3 aan programma’s was te horen. Hij had namelijk volmondig verklaard dat hij nooit gelukkig was geweest met het verschijnsel Hilversum 3 en het meer zag als een doodgeboren kindje. Harder had hij het als Christen niet kunnen verwoorden. Hij stelde onder meer: “het derde radionet is een bastaard, een onecht kind, dat niet ontstaan is uit een wettelijk huwelijk, maar verwekt werd tijdens een onderonsje tussen de minister en de programmaleiders. Zo'n kind, als het opgroeit, geeft later het risico van het verspreiden van kwaad gerucht en dat is dan ook gebeurd. Hilversum-3 heeft een twijfelachtige politieke herkomst en is een instrument in de strijd tegen Radio Veronica. Het is niet uit zuivere voorwendsels opgezet. Het programma van het derde radionet staat niet voorgeschreven in de omroepwet, komt niet voort uit de statuten van de NOS en ook niet uit de doelstellingen van de omroepverenigingen. En daar zitten we dan met acht omroepen de zendtijdtijd te verdelen. We zitten bij Hilversum- 3 in de boot en we moeten nog loyaal meevaren ook." We zijn 53 jaar later en kijk waar de opvolger van de opvolger van Hilversum 3 is aangeland in de luisterhitparade. Slechter kan het niet en stilletjes lach ik in de vuistjes om de toenmalige uitspraken van Geerink Bakker. Hans Knot, 20 mei 2023
  14. Ik neem U deze keer mee terug naar het jaar 1964. De Nederlandse radio draaide nog lang niet, zoals we later gewend zouden zijn via onder meer Radio Veronica, een horizontaal formaat. Veronica draaide, naast volledige programma-uren ook nog gesponsorde shows, die vaak niet langer duurden dan 15, 20 of 30 minuten. Denk maar niet dat daar voornamelijk Top 40 muziek werd gedraaid maar was het een wirwar van muzieksoorten die ons via de 192 meter door de oren klonken. Eén van de opvallende geluiden was die van Max Woiski junior, die op dat moment al aardig op weg was een begrip te worden binnen de Nederlandse amusementswereld. Zijn vader was zijn voorbeeld en Max junior stond in het begin van de jaren zestig van de vorige eeuw op de deurmat van de Philips platenfabriek met het verzoek of hij een aantal nummers mocht opnemen. Een bandje met muziekvoorbeelden was meegenomen en Max junior, begenadigd met een goed verhaal, probeerde de starre leiding te overtuigen met zijn liedjes als ‘Rijst met kouseband’ en ‘Je bent nog niet gelukkig met een mooie vrouw.’ Nadat men had beloofd het bandje te zullen afluisteren vertrok Max Woiski junior gelukkig naar huis. Maar het zou niet tot een contract met Philips komen omdat de leiding liet weten dat Max Woiski jr. en zijn orkest niet goed genoeg waren om tot ondertekening van een platencontract te komen. Woiski was niet blij met het slechte bericht en hij besloot zelf maar platen te gaan maken. Samen met zijn vriend Wim Bink stichtte hij een piepklein platenmaatschappijtje en begon als het ware Nederland te overspoelen met zijn Surinaamse klanken en het werd voor hem een succes. Binnen de kortst mogelijke tijd zongen en floten de vooral vrolijke Nederlanders de gemakkelijk in het gehoor liggende liedjes. Uiteraard was er bij deze categorie geen van de directieleden van de platenmaatschappij Philips vertegenwoordigd. De grammofoonmaatschappij, opgericht door Max Woiski en zijn vriend Wim Bink, heette Max Mackintosh Productions NV en was voor de toen 33-jarige Surinamer een glansrijk succes. In 1949 was hij naar Nederland gekomen. Zijn vader, de grote Max Woiski, had ook een goede status als artiest. Hij trad regelmatig op in La Cubana, een gewilde uitgaanstent in de Leidschestraat in Amsterdam en was vaak in tal van radioprogramma’s te horen. Voor junior was er in principe, na de middelbare schooltijd, geen ruimte voor professionele muziek, gezien het doel was om vliegtuigbouwkunde te gaan studeren. In Suriname had hij al met grote passie gitaar gespeeld en kon na zijn aankomst in ons land het instrument dan ook niet in de kast laten staan om vervolgens vol passie te gaan spelen. Hij had het publiek niet direct mee want men vergeleek hem met zijn in ons land al geliefde vader en men zag in dat het hem te gemakkelijk er vanaf ging. Maar gelukkig wilde hij niet profiteren van vaders roem en wilde zelf een carrière maken, zelf applaus ontvangen en zelf zijn muzieksoort uitstippelen. Als eerste stap was het veranderen van zijn naam in Max Mackintosh, de achternaam van zijn moeder, om vervolgens zijn opleiding in de vliegtuigbouwkunde op te geven om zich daarna op de muziek te storten. Zijn vader miste op een bepaald moment de dagelijkse zon, had goed geld verdiend met zijn orkest en besloot met zijn gezin naar Mallorca te verhuizen. Zijn zoon mocht vervolgens in 1960 de leiding van het orkest van vader overnemen en daarmee veranderde zijn naam ook weer in Max Woiski jr. Hij opende zijn eigen tent, Tropicana, op het binnen het uitgaansleven bruisende Rembrandtplein in Amsterdam. Dagelijks werden zijn platen minimaal twee tot drie maal gedraaid op het toenmalige Hilversum 1 en 2 en de nieuwe versie van het Orkest van Max Woiski werd een snel succes, waarbij ook de televisie hem ontdekte. Hij trouwde een blonde Brabantse vrouw, Sjo, die hem drie kinderen schonk. Het jonge gezinnetje woonde in de tijd dat hij zeer succesvol was met eerder genoemde platen op een flatje in Amstelveen. Tenslotte valt te melden dat in 1964 Max Woiski met de AVRO een contract tekende tot het brengen van een maandelijkse show op de televisie. Nederland zat begin 1964 geen talloze uren voor de televisie, daar waren de ontvangstmogelijkheden te beperkt voor en bovendien was er slechts een klein aanbod via de Nederlandse televisie. Pas later in het jaar zou Nederland voor de eerste keer kennis maken met commerciële televisie, via de uitzendingen van REM TV, vanaf het voormalige REM eiland dat voor de kust van Noordwijk een plek zou krijgen op een speciaal in Ierland deels gebouwd platform, dat op zee in elkaar werd gezet. Eén van de series, die dit nieuwe station ging uitzenden, was Dr. Kildare. Maar maanden eerder, in februari 1964, was er nog totaal geen populariteit voor deze televisiearts in ons land. Toch werd hij onder de aandacht gebracht van de lezers van het Nederlands familieblad ‘Revue’. In de VS was de serie al twee jaar lopende en bleek de dokter enorm populair te zijn: ‘In het ziekenhuis Paddington was een dokter die zich gereed maakte voor te assisteren bij een bevalling toen de aanstaande moeder zich plotseling oprichtte en zeer resoluut vertelde, dat zij alleen wenste geholpen te worden door Dr. Kildare. Zo populair is de knappe televisiedokter van de ‘Kildare serie’ geworden.’ De hoofdrol in de serie werd gespeeld door Richard Chamberlain, die bij lange na niet begreep waar de populariteit vandaan kwam. Zijn mond viel hem dan ook met regelmaat open als hij andermaal werd aangesproken op straat met gerichte gezondheidsvragen. De rol werd zo goed gespeeld dat de kijkers ervan overtuigd waren dat ze te maken hadden met een echte professionele arts. Dick Chamberlain leerde met de vraagstelling om te gaan en legde rustig aan zijn, voornamelijk vrouwelijke fans, uit dat hij een acteur was die de doktersrol speelde. Chamberlain werd in Los Angeles geboren en was tot in 1964 zijn land nooit uit geweest. Als Dr. Kildare was hij echt een wereldreiziger want in 1964 was de serie al in tientallen landen te zien, in het ene land wekelijks in een andere op maandelijkse basis. In de VS was hij een echte hype en waren diverse gebruiksvoorwerpen naar hem en zijn leermeester, dr. Gillespie, genoemd, een rol gespeeld door Raymond Massey. De televisieserie Dr. Kildare was gebaseerd op de gelijknamige serie van films die in de jaren veertig enorm populair waren. De serie werd in Amerika uitgezonden door NBC en liep van 28 september 1961 tot 30 augustus 1966. Van 1961 tot 1965 werd de serie eenmaal per week uitgezonden. Telkens in afleveringen van een uur. In het seizoen van 1965 tot 1966 werd de serie tweemaal per week uitgezonden en duurde iedere aflevering een half uur. De verhaallijn werd meestal over verschillende afleveringen uitgesmeerd net als dat bij soaps gebeurt. De serie ging zware onderwerpen niet uit de weg en de verhalen hadden een realistisch karakter. "Dr. Kildare" werd in Nederland, nadat de overheid een einde had gemaakt aan de uitzendingen van REM TV, enkele maanden later door de VARA voor het eerst uitgezonden. Hans Knot, 8 april 2023
  15. Recentelijk maakten we een vroege fietstocht tijdens een heerlijk lentezonnetje, terwijl de temperatuur slechts 3 graden Celsius was. Vanuit het centrum van Groningen door fietsen langs het Hoendiep richting Hoogkerk kom je dan op een bepaald moment langs de ouderwetse koekenbakkerij van de familie Knol. Het lijkt ouderwets maar achter de originele muur bevind zich wel een ‘historisch winkeltje’ maar is er ook sprake van een ultra moderne bakkerij. Dit werd mogelijk nadat er tot twee keer toe een felle brand had gewoed en de verzekering het nodige geld uitkeerde voor herbouw van het bedrijf. Het mooie, is wanneer je in de richting van de bakkerij rijdt, dat je al spoedig de geur van warme koek tot je neemt. Er voorbij fietsen heb je dan een zeer goed gevoel. Ik denk dat in andere plaatsen van ons land zulke waarnemingen zeker ook mogelijk zijn. Echter fietsten we honderd meter verder, over de spoorbaan en kruisten we een snelweg, waarna meteen een slecht gevoel ons overkwam. Duidelijk dat daar sprake was van een grote McDonald, alwaar via digitale bestelling het nodige snel hapbare was te kopen. Maar vooral de hedendaagse bezoeker, die op het terras of in de auto de burgers en meer tot zich neemt, heeft het niet zo op met het gebruik van vuilnisbakken. Nee men gooit het materiaal uit het raam van de auto dan wel gooit het blindelings weg in de omgeving. Het bracht mij tot een herinnering aan het jaar 1971 toen de eerste McDonald in ons land geopend werd in Zaandam, waar we destijds nog op kleinschalige manier, al dan niet, konden genieten van het Amerikaanse fastfood. Via de Nederlandstalige uitzendingen van Radio Noordzee kregen we via de 220 meter al te horen waar in Nederland het mogelijk was een hamburger of een andere Amerikaans preparaat te nuttigen. Deejays van het station werden zelfs uitgenodigd om de nieuwe winkel te openen. Een paar jaar later, in 1976, had het grote McDonald concern zich nog verder op de wereld uitgebreid en ook anderen maakten dankbaar gebruik van het nieuwe product, dat ze zelf ook wel in een speciaal jasje konden bereiden. In Hong Kong bijvoorbeeld – dat op dat moment nog jaren verwijderd was van de opslokking door China, waren vele Chinese restaurateurs uitgewaaid over de westerse wereld en diende dus ook het oosterse volk aan een westers product gebracht te worden. Je kan dit op diverse manieren doen maar in 1976 leek het de eigenaren van een nieuw hamburgerrestaurant, een product dat na de Tweede Wereldoorlog vanuit Duitsland was overgewaaid naar Amerika, het een goede manier het product ‘op het water’ te brengen. Een bootje bemand met twee mannen en een enorm hoge whopper kabbelde door de wateren in het dichtbevolkte Hong Kong. In België bracht het wekelijkse muziekblad voor jongeren, Joepie, de resultaten van een poll bekend waarin diverse categorieën onderverdeeld, de populariteit werd bepaald en gepubliceerd. De Belgische kijkers hadden klaarblijkelijk in het jaar 1975 niet zoveel op het gebied van pop via de televisie voorgesteld gekregen want men riep ‘AVRO’s Top Pop’ uit als favoriet televisieprogramma. In de categorie ‘Favoriete presentator op TV’ werd dan ook Ad Visser, die Top Pop in die tijd presenteerde, als de absolute nummer 1 verkozen. In de soortgelijke categorie maar dan gericht op de radio, werd onze landgenoot Stan Haag tot de nummer 1 verkozen. En legaal of illegaal maakte niets uit bij de samenstellers van de Poll want ‘De Mi Amigo Top 50’, die wekelijks vanuit internationale wateren werd uitgezonden, werd uitgeroepen tot het populairste programma van België. Nederland mocht in 1976, nadat het nummer ‘Ding a dong’ van de groep Teach Inn namens Nederland een jaar eerder in Stockholm als absolute winnaar waren verkozen, de organisatie in handen nemen van het Eurovisie Songfestival. Erg vroeg in het jaar, al op 3 april, werd het 21ste Eurovisiefestival gehouden in Den Haag. Als winnaar kwam uit de bus de formatie ‘Brotherhood of Man’. De V.O.O. maakte haar debuut op de televisie op 21 april 1976. Ontstaan uit de zeezender Veronica kreeg de Veronica Omroep Organisatie in 1975 een aspiranten licentie hetgeen onder meer inhield dat men vanaf april 1976 om de drie weken liefst 3,5 uur televisiezendtijd kreeg die gevuld werd tussen half negen en twaalf uur in de avond. De eerste uitzending vond plaats 16 jaar nadat Radio Veronica haar eerste officiële uitzending vanaf zee verzorgde. Kosten noch moeite waren gespaard om, in samenwerking met de NOS, een sfeervolle gala-avond uit te zenden, die gelukkig bewaard gebleven is en sinds kort in mijn archief op DVD zichtbaar is. Het programma zat vol met amusement met nostalgische waarde, informatie en een 20 minuten durende film over de zeezender Veronica. Ook werd er verbinding gelegd met de werf in Zaandam, waarop dat moment de MV Norderney afgemeerd lag. Vandaar richtten Rob Out en Lex Harding zich tot de nieuwe kijkers en traden George Baker Selection en Earth and Fire, twee groepen groot gemaakt door de zeezenders, op vanaf het dek van het voormalige zendschip. Ook werd daar een gigantisch vuurwerk ontstoken, waardoor onder meer de tekst ‘Veronica aan land’ in de lucht verscheen. Vanaf negen uur in de avond werd vervolgens verbinding gezocht met Utrecht, waarin het Congrescentrum het voornoemde Galaprogramma werd uitgevoerd, waarbij de nationale en internationale artiesten zeer vakkundig werden aangekondigd door wie anders dan Tom Collins. Vader Abraham en Mieke zongen een nostalgisch lied over Veronica op de woelige baren, waarbij twee mooie foto’s van de Norderney op internationale wateren, afwisselend, waren te zien. Foto´s die enkele weken eerder ter beschikking waren gesteld door de sterfotograaf der zeezenders, de uit Hamburg afkomstige Theo Dencker. Natuurlijk dienden er ook volop nieuwe leden geworven worden en daarvoor had de PTT een extra telefooncentrale geïnstalleerd in Utrecht, die bemand werd door veertig bekende Nederlanders. In de pauze van het Gala was er een interview te zien met Harry van Doorn, de toenmalige minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. Verantwoordelijk voor het respectievelijk de nek omdraaien van de meeste zeezenders en het toekennen van een voorlopige uitzendlicentie aan de V.O.O. werd aan hem enkele vragen gesteld, waarna Tineke, Lex Harding en Will Luikinga de kijkers op de hoogte brachten van de toekomstige programma´s op de televisie. Het ging daarbij in het begin van de televisieperiode van de V.O.O. om het programma ´Veronica Totaal’, dat zoals gemeld iedere drie weken eruit ging. Ingepakt in het totaal programma was er telkens een quiz met Will Luikinga, een sportitem, een programma voor problemen die jongeren bezig hielden, het Pop Journaal, een blik in de Top 40 en onder meer een aantal televisieserie, waarvan de absolute topper destijds ´Starsky and Hutch´ zou worden. Het informatieve deel werd afgesloten met een speciale wens, die was ingesproken door Wolfman Jack, die in Nederland destijds gehoord kon worden via zijn populaire shows op AFN. In het tweede deel van de show mochten we onder meer genieten van typische Veronica artiesten, die veel vanaf zee de ether in waren geslingerd: Silver Convention, Maggie Mc Neal, Marianne Rosenberg en vele anderen. Hans Knot, 6 mei 2023
  16. Maar weer eens een duik in 1977 en de maand februari. Allereerst een vette knipoog naar het eerste bericht over de Wereld Omroep Satelliet Conferentie, waarvan een persbericht naar buiten werd gebracht met de mededeling dat alle Europese en Afrikaanse landen in de toenmalige toekomst de beschikking zouden krijgen over liefst vijf satellietkanalen. Via die kanalen, zo was de verwachting, zou het technisch mogelijk worden een satellietomroepprogramma rechtstreeks in de huiskamer te ontvangen. Of het radio- dan wel televisiesignalen zouden zijn maakte niet uit. Het plan werd in Geneve door experts uit 113 landen uitgewerkt. In de praktijk kwam het er op neer dat de mogelijkheid gecreëerd werd om vanaf 1 januari 1979 met de satellietomroep te starten. Nederland zou dus over vijf televisiekanalen beschikken. Deze zouden ook gebruikt worden voor vier televisieprogramma's en daarnaast een groot aantal — misschien wel 16 — FM-radioprogramma's. Al deze programma’s konden, zoals werd verwacht, in geheel Nederland storingvrij worden ontvangen. Het zou echter nog de enige jaren duren alvorens de verwachtingen tot realiteit werden gebracht. In dezelfde maand februari 1977 werden er nieuwe reportagetreinen voor NOS gepresenteerd. Het betrof twee nieuwe kleurenreportagetreinen (regie-techniek auto en materiaal-personenwagen). Deze zogenaamde treinen werden enkele maanden later officieel in gebruik genomen voor uitzendingen van dramaproducties op locatie, bij sportwedstrijden en actualiteiten. De wagens waren voor die tijd uitgerust met een nieuw type camera, dat kleiner en licht gevoeliger was dan in andere treinen, die al bij de NOS in gebruik waren. Zij hadden elk liefst twee miljoen gulden gekost. De NOS ging met deze toen nieuwe wagens van de bekende grijze over op een nieuwe witte kleur. Tja en wat had destijds in februari 1977 de radio te maken met een grote verkeerscontrole? Het was het geval dat op 27 plekken in de Noordelijke provincies door de politie massaal snelheidscontroles waren gehouden. Maar autorijdend Noord Nederland werd gewaarschuwd in het programma van Dik Bikker, die voor de NCRV was te beluisteren in ‘Globaal’. Het gebeurde echter op aanwijzingen van een vrij hoge politiefunctionaris uit het Noorden. Het doel van de gegeven informatie in het programma ‘Globaal’ was dus niet gezagsondermijning. Het ging de presentator om een discussie los te weken over waarop, tot op dat moment, door de politie gecontroleerd werd en of deze daadwerkelijk effect hadden op de verkeersveiligheid in ons land. Ook was de reden de luisteraars, bij herhaling, te wijzen op de maximale snelheid. Bovendien riep men in het programma op om de luisteraars te vragen waar in ons land nog meer snelheidscontroles werden gehouden, naast voornoemde in Noord Nederland. Volgens de woordvoerder van de NCRV werd er veelvuldig getelefoneerd naar de redactie van het programma. Het was presentator Dik Bikker zelf die op het idee was gekomen van het item. Hij reed in de week voorafgaande aan het betreffende programma naar Zwolle voor het maken van een reportage. Al ver voordat de meting werd verricht had hij door dat er een snelheidscontrole werd gehouden en hij was niet de enige daar hij constateerde dat het merendeel van de automobilisten in tempo naar onder de 100 km naar beneden ging. Maar ook zag hij dat, na passering van de metingspost, men snel weer gas gaf en snelheden maakten van rond de 140 km per uur. Opmerkelijk was de opmerking van de presentator over het gedrag van de politie want men diende zich, volgens hem, wel duidelijk zichtbaar op te stellen en zich niet te verschuilen achter een bomenpartij of een talud. Want op die manier bewezen ze, volgens hem, het werk niet aan te kunnen. De vraag bleef natuurlijk hangen waarom de redactie van het programma Globaal destijds werd ingelicht door een hoge politiefunctionaris, terwijl deze op de hoogte zou kunnen zijn dat de gebrachte informatie breeduit over Nederland via de radio verspreid zou gaan worden. Vanuit een reactie van de redactie werd duidelijk dat sinds korte tijd het niet meer strafbaar was om de automobilisten te waarschuwen voor controles maar ook dat de betreffende ‘hoge Piet’ wenste dat de lijst met controleposten in Noord Nederland zou worden voorgelezen in het programma. Hij stelde tevens dat er in dat deel van ons land er veel toch wel gevaarlijke tweebaanswegen waren met automobilisten die vaak over de maximale snelheid heengingen. Amerika was destijds, zoals zo vaak, technisch ons land al ver vooruit. Automobilisten waren in het bezit van zendertjes, die op diverse frequenties konden worden ingezet om collega’s te waarschuwen over eventuele controles. En dat was een van de vele onderwerpen die de redactie van NCRV’s Globaal in de daarop volgende weken op de radio onder de aandacht van de luisteraars wenste te brengen. Hans Knot, 25 maart 2023
  17. In het tweede deel van de jaren zestig van de vorige eeuw zat ik met bepaalde regelmaat, en de jaren erna wekelijks op vrijdag, aan de platenbar van twee verschillende platenwinkels in Groningen. Allereerst ging ik op vrijdag in de middagpauze naar Truus Boverhof, die de platenzaak aan het Schuitendiep in Groningen had, terwijl haar man Wim ernaast een zaak in jukeboxen leidde. Ik kwam er met twee redenen, een collega van mij bij het EGD, Kees Dekker, had ook een eigen bar in de Groninger Pelsterstraat, de Disney Bar. Mijn muzikale kennis was hem al meerdere malen opgevallen en toen hij besloot de bar te openen en een jukebox bij Boverhof aan te schaffen, maakte hij ook een deal voor de wekelijkse afname van de nieuwe platen voor het muziekapparaat. Aan mij werd de taak gegeven de wekelijkse keuze uit te zoeken en die langs te brengen in de Disney Bar. Wat leverde dat op? Een pilsje en een van de singles die uit de Jukebox werden gehaald. De wekelijkse keuze gebeurde vooral aan de hand van het gedrukte exemplaar van de Veronica Top 40 en datgene dat als ‘nieuw’ voorradig bleek te zijn. Maar ik ging er ook voor eigen keuze. De firma Boverhof had vele bareigenaren als klant en met hen een deal gesloten dat men een kwantumkorting kon krijgen op de inkoop van nieuwe singles als bij plaatsing van deze in hun jukebox de te verdwijnen singles mee terug gingen naar het bedrijf. En die kwamen dan wekelijks – met honderden tegelijk – terecht in de bakken met tweedehands singles. En daar wisten ik, en anderen, wel raad mee. Zo kregen we heel goedkoop platen die net uit de Top 40 waren verdwenen in onze steeds maar groeiende collectie. En, aangezien ik elke werkdag om zeven uur begon, was ik redelijk vroeg in de middag vrij. Het betekende dat ik rond vier uur de Steentilstraat in Groningen binnenreed en mijn fiets parkeerde bij de gevel van Muziekhuis Hemmes op nummer 28. En daar kwamen, rond die tijd, wekelijks alle deejays bijeen die in de toenmalige discotheken werkten. Een gezellig samenzijn, waarbij de eigenaar van de zaak altijd precies wist wie welke muziek het liefste wenste te kopen. Voor een ieder had de eigenaar, zonder zich zelf op te dringen, een goed woordje over. Hij, voor iedereen Roel, had de platenzaak van zijn vader overgenomen. Deze begon in mei 1940, vlak voor de Duitse bezetters kwamen, ‘Muziekhandel Hemmes’. Verzamelaars van 78 toeren platen en oude singles komen nog wel eens exemplaren tegen waarop het verkopende stickertje van ‘Muziekhandel Hemmes’ nog steeds voorhanden is. De oude Hemmes had in het begin vooral zich gespecialiseerd in de verkoop van bladmuziek en accordeons (ook reparatie) en gaf les aan onder meer Jan Holvast, die op 15 januari 1941 met steun van Hemmes zijn ‘Eerste Groninger Accordeonschool’ opende. Vanaf het einde van de jaren veertig werden er ook bakeliet grammofoonplaten verkocht. Zoon en opvolger Roel Hemmes richtte zich volledig op de platenhandel en de zaak was vanaf begin zestiger jaren lange tijd de plek voor de aanschaf van de nieuwste vinyl pop- en jazzplaten. In 1969 begon Roel in het pand ernaast – samen met zijn vrouw - de audio-speciaalzaak ‘De Groef’. Opvallend was een deur, halverwege de winkel, die toegang gaf tot het pand met audiomateriaal. Als het te druk werd in de platenzaak hoefde Roel maar een seintje te geven of een van de personeelsleden van ‘De Groef’ kwam in de platenzaak helpen. Ook de overstap van vinyl naar de CD was geen probleem, Muziekhuis Hemmes bleef de plek om niet alleen de nieuwste uitgaven te krijgen maar ook import te bestellen. We hebben er wat mooi materiaal door de decennia heen weggehaald. In 2003 vertelde Roel het rustiger aan te willen doen en met pensioen te gaan om zich terug te trekken om het mooie platte land van de provincie Groningen. Roel Hemmes was trouwens ook een verdienstelijk saxofonist en speelde onder meer in het Jazzclub '64 huisorkest en bij Big Band '67 (met dank aan Poparchief Groningen). Ook speelde Roel met zijn mentor Jenne Meinema onder meer op de LP ‘Trippin' Thru A Midnight Blues’ van Cuby & the Blizzards. Maar de altijd bescheiden en vriendelijke Roel Hemmes was af en toe ook in voor een grapje. In januari 1965 was het tijd om op een uitzonderlijke wijze heel even in het voetlicht te komen. Hij schreef namelijk een vrolijk liedje met een feestelijke tekst over een ‘twenner’. Het was een autootje, dat je zonder bezit van een rijbewijs mocht besturen. Wel was je gelimiteerd aan een maximale snelheid van 20 kilometer per uur. Het enigszins carnavaleske melodietje was gewijd aan een man die zijn rijbewijs niet kan halen en zich dan maar in de kruipauto, zoals ze dit voertuig in Amsterdam noemden, verplaatste. Hij heeft destijds de tekst en melodie ingeleverd bij een platenmaatschappij die ook platenlabel ‘Artone’ bezat. En daarbij was onder meer actief de smartlappen en carnavalszanger Sjakie Schram. Hij zong: “Ome Jan die heeft een twenner van zijn laatste geld gekocht. Nu tuft hij als een renner met twintig kilometer door de bocht", Op de plaat werd Sjakie Schram begeleid door het orkest van Koen van Orsouw. Het Nieuwsblad van het Noorden liet Roel Hemmes in januari 1965 aan het woord over deze kleine commerciële uitspatting, waarmee Roel Hemmes destijds zijn debuut als componist maakte: “Het is een pretentieloos liedje" zegt hij er zelf van en lacht eens. “Ik heb geleerd met iets geks te beginnen. Daarna komen de serieuze composities. Ik heb nog vijf nummers geschreven en opgestuurd naar een grammofoonplatenmaatschappij." ledere componist heeft voor het schrijven van een tekst inspiratie nodig. Voor Roel Hemmes leverde dat in 1965 geen enkele moeilijkheid op, want iedere dag stond er zo’n twenner voor de deur van zijn woning aan de Van Houtenlaan in Groningen. Andermaal Roel in de krant van toen: “Er is bovendien al zoveel over de auto geschreven in het Nieuwsblad van het Noorden." Radio Veronica zal het liedje in het programma opnemen. De keerzijde van de zwarte schijf ziet er overigens al even zonnig uit. ‘Wij gaan vrolijk door het leven’, schreef Roel Hemmes, die zijn mening over de muziek wijzigde. “Vroeger zag ik het allemaal gescheiden. Dat is nu anders. Er zijn veel mensen, die plezier aan dit soort liedjes hebben. Dat is het belangrijkste." Ik heb Roel Hemmes er trouwens nooit op betrapt een overdaad aan Nederlandstalig werk te verkopen in zijn winkel, daar diende je echter voor bij de winkel van de familie Boverhof te zijn, want daar had men dan ook meer het volkse publiek over de vloer. Trouwens op 21 januari 1965, de dag dat het mini interview werd geplaatst in de krant, stond de volgende advertentie. Ik weet niet of de aangeboden inhoud wel of niet tot de grappen van Roel behoorde. Hans Knot, 25 februari 2023
  18. In deze nostalgische column neem ik je mee naar januari 1977, een maand dat ik ook de nodige knipsels bewaarde over de media en de showwereld. Oudejaarsavond 1976 was er andermaal een conference geweest met Wim Kan in de hoofdrol. Ik ben eerlijk door te stellen dat ikzelf helemaal niet zo’n Wim Kan figuur was. Hij kwam namelijk aardig irritant bij mij over. Maar het destijds bewaarde knipsel was afkomstig uit de laatste week van januari, waarin melding werd gemaakt van het gegeven dat Wim Kan had bijgehouden hoeveel reacties per post waren binnengekomen, op de Conference, bij hem thuis. Dit terwijl de familie Kan een geheim adres had in die tijd. In de huidige tijd hebben we e mail en kan gemakkelijk en goedkoop een reactie worden verstuurd. Maar in 1977 diende dat per brief te gebeuren en volgens Wim Kan waren er 331 brieven binnen gekomen, waarbij sommigen wel uit 6 of 7 kantjes bestonden. En dat betekende voor hem, die begin van het jaar besloten had het rustiger aan te doen, dat er tijd diende te worden geïnvesteerd om de post serieus te lezen en eventueel te beantwoorden. In een interview aan een journalist van de Gemeenschappelijke Persdienst stelde hij dat hij minimaal 331 keer 10 minuten nodig had om deze zinnig te lezen en te beantwoorden. Hij had een rekensommetje gemaakt waarbij hij uitkwam op 55 uren overwerk. Ongetwijfeld heeft hij met vreugde dit werk over een langere periode verdeeld en inspiratie opgedaan voor met droge humor in de toenmalige toekomst. Het komt bij mij heel vreemd over dat ik tijdens een langere trein- en/of busreis jongeren alleen maar met hun mobiel bezig zie. Of ze spelen een spelletje, zijn op sociale media bezig of kijken een televisieprogramma terug. Televisie kijken op elk moment die jij bepaalt en niet de programmering van de omroepen. Mobiele telefoon, klein van formaat en handig om in de jaszak of tas te stoppen en op veilige gebruik afstand te hebben. Maar het kleine formaat televisie is niet van deze tijd want we werden er in 1977 al mee verblijd. In een aantal kranten had destijds de TROS omroepster Mary Schuurmans een eigen rubriek waarin ze allerlei nieuwtjes bracht over de media en de showbizz wereld. In januari 1977 bracht zij het nieuws omtrent een zaktelevisie, die in Engeland op de markt was verschenen. Vol vreugde wist ze te melden dat ‘hij’ er dan eindelijk was maar als de lezer een exemplaar wenste te kopen er wel omgerekend 750 gulden voor diende te betalen in Engeland, want daar was de pocket tv alleen te koop. Het ging daarbij om een product van de firma Sinclair Radionics, die begin 1977 met de verkoop van het eerste zaktelevisietoestel begon. Ontvangst van de signalen waren in zwart-wit, ondanks dat inmiddels al vele programma’s in kleur op een normaal televisiescherm waren te ontvangen. Het toestel had een scherm met een doorsnee van 5 cm en het apparaat zelf was 10 cm breed, 15 cm lang en 3,5 cm Het apparaatje woog 700 gram en was aardig zwaar als je het bijvoorbeeld in het overhemdzakje droeg. De ontvanger had een ingebouwde antenne waarvan de makers aangaven dat zowel signalen via VHF als UHF konden worden ontvangen en bovendien gaf men aan dat het apparaat in elk land ter wereld kon worden gebruikt. Wel was men met deze laatste verklaring in de bijdrage te voortvarend want in 1977 waren er nog vele landen die ontgonnen dienden te worden als het ging om de invoering van landelijke televisie. Opmerkelijk was ook dat de makers het vonden dat het een ultimate aanwinst zou zijn voor de zakenman, die op reis was. Aan de ontwikkeling van de TV80 genoemde portable televisie was door technici van het Sinclair bedrijf twaalf jaar gedaan aan research en was er aan ontwikkelingskosten een bedrag van rond de 4,25 miljoen gulden uitgegeven. De TV80 was geen groot succes en men verdiende het geld, dat Sinclair in de ontwikkeling ervan had geïnvesteerd, niet terug. Het toestel werd vaak op de markt gebracht als Flat Screen Television of FTV. De productie was moeilijk en duur en de kijkhoek was uiterst smal. Er werden er slechts ongeveer 15.000 toestellen verkocht. En de veroudering stond al voor de deur: New Scientist waarschuwde profetisch dat de ingenieuze technologie van de TV80 van korte duur zou zijn, gezien de liquid crystal display-technologie, die werd ontwikkeld door Casio en andere Japanse elektronicabedrijven. Sinclair ging ons op een later moment verrassen met een van de eerste vormen van huiscomputers, de ZX Spectrum en als ik een op een sigaar lijkend object op het fietspad observeer dien ik altijd aan de man denken die beide producten op de markt bracht, Sir Sinclair. Dat kleine televisietoestel was minder belangrijk voor mijzelf en het was interessanter om in 1977 te luisteren naar stations als AFN, Luxembourg, Caroline en Mi Amigo. Daar een andere keer meer over in de nostalgische column. Hans Knot, 11 februari 2023.
  19. Er zijn van die vreemde zaken die gebeuren in mijn deel van het leven waar ik met de radio historie bezig ben. Alleen al over de vreemde ontmoetingen in de afgelopen 53 jaren, dat ik schrijvend actief ben, valt al een boek te schrijven. Daarbij nog de vele ontdekkingen die ik via research en vele interviews heb mogen beleven. In het jaar 2022 overkwam me wel iets heel vreemds. Ik ga daarvoor eerst terug naar het voorjaar. Ik denk dat het medio april was dat ik werd benaderd door een niet bij echte naam te noemen persoon, die werkzaam is bij het Agentschap Telecom, een dienst die voorheen vooral bekend was als RCD, ofwel de Radio Controle Dienst. Deze dienst van de overheid hield zich vooral bezig met het opsporen van illegale radiostations, die vanaf land actief waren. Maar ook werden ze van overheidswege ingezet om het de toenmalige zeezenders moeilijk te maken, nadat in september 1974 de zogenaamde anti-zeezender wet, wat trouwens slechts een aanvulling was op een bestaande wet, van kracht werd. De persoon in kwestie, laten we hem Piet noemen, nam contact met mij op omdat hij in het bezit was van een groot aantal tapes. Hij had ze jaren geleden van een collega gekregen en ze hadden al die tijd bij hem in opslag gelegen en waren dus niet beluisterd. Reden was dat hij daarvoor niet de geschikte apparatuur had. Zijn vraag was of ik de mogelijk had duidelijkheid te krijgen wat er op de banden stond. Door allerlei omstandigheden kwam het de daarop volgende maanden er niet toe elkaar te ontmoeten en uiteindelijk vond er begin september in Groningen de uitwisseling van de banden plaats. Kleine mini bandjes maar ook vele grote Revox tapes. Vanuit zijn auto verdwenen de banden in een verhuisdoos in de achterbak van onze auto. We hebben elkaar daarna gegroet en ik heb Piet toegezegd dat ik voor digitalisering zou gaan zorgen. Eén van de oud medewerkers van de ziekenomroep Studio 73, waar ikzelf ook jarenlang actief was, heb ik bereid gevonden zich met deze digitalisering klus bezig te houden. Wel nam ik voor die tijd een aantal foto’s van de betreffende dozen, die om de tapes heen waren. Ik wist bij voorbaat dat het een verrassing zou zijn. Zo waren er een paar kleine bandjes bij waarin opnamen waren gemaakt, ongetwijfeld door de toenmalige opsporingsdienst, van Radio de Vrije Keyzer. Dit station was destijds in Amsterdam onder meer actief tijdens de inhuldiging van koningin Beatrix en dit station hield zich vooral bezig met de krakerssituatie in de hoofdstad maar ook met verslaggeving inzake de politieverplaatsingen en de rellen tijdens de inhuldigingsdag. Maar de grote banden bracht nog veel meer verbazing want toen ik de aantekeningen op de dozen zag ging mijn herinnering meteen terug naar 1979. De inbeslagname van het zendschip van Radio Mi Amigo 272, dat programma’s verzorgde vanaf de MV Magdalena. Een zendschip dat een zeer onbekwame bemanning aan boord had en waarvan binnen een paar weken de uitzendingen al tot een einde kwamen doordat het schip van haar ankerketting brak en uiteindelijk op drift tot stilstand kwam op de zogenaamde Aardappelbult. Deze zandbank bevond zich in nationale wateren en dus werd het mogelijk voor elk sleepbedrijf geld te verdienen op basis van ‘no cure no pay’. Het was Geert Theunisse uit het Zeeuwse Dintelsas die de MV Magdalena op sleep wist binnen te slepen. De overheid had de dienst Rijkspolitie ter Water ingeschakeld als ook beambten van de Radio Controle Dienst. Deze ambtenaren van deze laatste dienst namen zenderonderdelen, de inhoud van de studio’s als ook diverse banden in beslag. Die banden waren vooral door kok en technicus Kees Borell opgenomen als dienst te doen als zogenaamde stormbanden, ofwel dat ze konden worden ingezet bij dermate stormachtig weer dat het presenteren van normale programma’s niet mogelijk was. Ik was stomverbaasd dat deze destijds in beslag genomen banden, bijna 43 jaar nadat ze in beslag waren genomen, alsnog boven water kwamen en in het archief van de Stichting Media Communicatie belandden. Wim de Groot, destijds op Radio Mi Amigo 272 actief als Wim Robijn, was eveneens verbaasd dat dit na zo vele jaren weer boven water was gekomen. Hij vertelde ook dat de banden niet alleen als stormtapes werden gebruikt maar ook in de nachtelijke uren werden gebruikt voor uitzending via de 272. Andermaal een vreemde herinnering om te koesteren. Hans Knot, 14 januari 2023
  20. Tijd om ook weer een keer uitgebreid te duiken in een aantal berichten dat ik destijds heb uitgeknipt in het jaar 1980. Eind februari werd bekend dat de Reclameraad, destijds verantwoordelijk voor de inhoud van de reclameblokken die via radio en televisie werden uitgezonden, een verbod voor uitzending van twee reclamespots had uitgevaardigd. Dan zit je in de vroege ochtend aan het ontbijt, waarbij het verstandig is niet alleen gezond te eten maar ook om er tijd voor te nemen, wat door mij altijd is opgevolgd. Maar dan heb je de ochtendkrant erbij terwijl je een kom met ‘Weetabix’ tot je neemt aangevuld met halfvolle yoghurt en lees je over de twee reclamespots. In het ene filmpje, dat dus door de Reclameraad werd verboden, ging het om een yoghurtdrank die in de reclamespot werd aanbevolen onder het motto dat het product de gezondheid zou bevorderen. Dat was destijds in strijd met de waarheid want nergens was uit de erkende voedingsleer op te maken dat yoghurt leidde tot een betere gezondheid. Spontaan heb ik overwogen nooit meer yoghurt tot mij te nemen maar melk toe te voegen, hetgeen dus niet is gelukt. Het tweede verbod kwam namelijk over een reclamespot voor melk, die als dagvers werd aangekondigd. Wel daar was de Reclameraad het ook niet mee eens want de uiting was volgens de raad misleidend te noemen. Wel was het product vers als het werd afgevoerd van de boerderijen maar kon daar geen sprake meer van zijn als het in de winkel te koop was, laat staan als de melk werd gekocht door de consument. Op 7 maart 1980 werd bekend dat alle bestaande omroeporganisaties evenveel zendtijd dienden te krijgen op de netten Nederland I en 2. Verder werd er geadviseerd dat er een derde tv-net diende te komen en wel om een dam op te werpen tegen de opkomende commercie via de geplande kabel- en satelliettelevisie. Dit derde net, zo werd voorgesteld, diende te komen vallen onder één organisatie met als naam ‘de Nationale Omroep Organisatie’ (NOO) die onder de NOS paraplu diende te gaan functioneren en ook reclameblokken mocht gaan uitzenden. Het idee was afkomstig van de werkgroep Kunsten en Media van het wetenschappelijk bureau van de politieke partij D66, waarbij men had samengewerkt en advies had gevraagd van de Tweede Kamer fractie van de partij. Wel diende eerst de koppeling tussen het lidmaatschap van een omroepvereniging en het abonnement op een omroepblad, dat een omroep publiceerde, te worden afgeschaft. Pas als dit het geval was werd het mogelijk een einde te maken aan de meer wrekende concurrentieslag, waarbij de zendtijd voor een omroep werd toegewezen op het aantal betalende leden. Dan was er ook nog de nota van D66 met als titel ‘Landelijke en Regionale Omroep’. Daarin werden in 1980 voorstellen gedaan voor de ‘genezing’ van het zieke omroepbestel. Op 15 maart van dat jaar werd de nota besproken op het deelcongres van de partij en andermaal op twee andere bijeenkomsten in de maand april, waarbij er vanuit werd gegaan dat de daarin voorkomende plannen door de aanwezige leden zouden worden aanvaard. Helaas werd daar in maart niet tot in detail aangegeven wat er in voornoemd rapport werd geadviseerd. Afbeelding: Swier Broekema (foto Groninger Archieven) Het was in maart 1980 ook weer eens onrustig bij de regionale omroep Radio Noord waar de positie van Kees Kremer, freelance medewerker, aan een draadje hing. In het Nieuwsblad van het Noorden reageerde Kremer als volgt: “Ze trekken zich bij Radio Noord geen flikker van het publiek aan. Ze blijven VPRO'tje spelen. Dat ze mij eruit willen hebben, oké, maar dat ze hun populairste programma de nek om willen draaien, dat kan er bij mij niet in.” Hij stelde vernomen te hebben, dat zijn populaire verzoekplatenprogramma, elke zaterdagmorgen tussen 11 en 11.30 uur destijds via Radio Noord te beluisteren, op 1 juni 1980 zou gaan verdwijnen. Uit de recente luistercijfers bleek destijds dat het programma veruit het populairste was van Radio Noord, met een luisterdichtheid van gemiddeld 17%. Dat stond destijds garant voor rond de 150.000 luisteraars die op het verzoekhalfuurtje afstemden. Er waren ook zeer slecht beluisterde programma’s bij Radio Noord. Zo behaalde het programma, dat tussen half 6 in de middag en half 7 in de avond werd uitgezonden een luisterdichtheid van slechts 3,1%. Dat dagelijkse uitzenduur was destijds zeer ongunstig te noemen daar luisteraars op dat tijdstip meer bezig waren met eten te maken, de kinderen te verzorgen en andere huishoudelijke zaken te doen. Het onderzoek van de NOS had ook aangetoond, dat het voornamelijk in dialect gesproken zaterdagochtendprogramma van Radio Noord het schitterende luistercijfer van gemiddeld 17 procent had gehaald. Het was dus voor Kees Kremer een grote teleurstelling dat op 31 mei 1980 een einde kwam aan de presentatie van het verzoekplatenprogramma. Hij vond het besluit zelf een enorme achteruitgang daar vele tienduizenden luisteraars, waaronder veel ouderen, gedupeerd zouden worden. Bovendien was hij van mening dat er in de toekomst veel minder ruimte zou zijn voor de muziek van noordelijke artiesten. Maar dat viel later, zo zou blijken, echt wel mee. Er was nog meer gaande bij de regionale omroep in Groningen want niet veel later werd bekend dat de destijds 59-jarige Swier Broekema benoemd werd tot het nieuwe Hoofd van Radio Noord. Hij was tot zijn benoeming actief als directeur van de Culturele Raad van de provincie Groningen. Hij verwachtte rond 1 juni in dienst te treden maar had van de Raad van Beheer van de NOS reeds met ingang van de dag van de benoeming alle bevoegdheden, verbonden aan de nieuwe functie, gekregen. De heer Swier Broekema, die sinds 1 oktober 1966 directeur van de Culturele Raad was en voordien ambtenaar bij de provincie Groningen, werd de opvolger van Willem de Jong die zelf ontslag had genomen bij Radio Noord. Het was in hetzelfde jaar dat Henk Binnendijk van Radio Noord mij wees op een vacature voor redacteur. Ik had met Henk en zijn collega Rob van Zandvoort enkele radio gerelateerde onderwerpen voor het station gemaakt. Solliciteren had nut want ik werd voor een gesprek uitgenodigd in de vergaderzaal van Radio Noord in het statige pand aan het Prinsenhof in het centrum van de Martinistad. Achteraf, meer dan 42 jaar geleden, was het een amusant gesprek met een vijftal personen. Terugdenkend aan het gesprek werd mij op het einde van de bijeenkomst heel duidelijk dat er keuzes dienden te worden gemaakt. Eerder genoemde Swier Broekema, die niet ver van ons woonachtig was, stelde heel duidelijk dat als ik in aanmerking diende te komen voor de baan ik alle schrijvende activiteiten voor RadioVisie en Freewave Media Magazine diende stop te zetten. Datgene ik daarna besloten heb dient voor iedereen wel duidelijk te zijn. Ik wens jullie allen een prachtige jaarwisseling en tot de volgende column in 2023. Hans Knot, 31 december 2023
  21. In de nostalgische column neem ik je mee naar de winter van 1980 want op zaterdag 1 maart vond destijds de opening plaats in Spanje van een commercieel radioprogramma dat gericht was op de Vlaamse en Nederlandse toeristen. In de winter ging het daarbij vooral om de overwinteraars uit onze landen van ontspanning en informatie te voorzien. Dat gebeurde onder de naam ‘Radio Club Holandes’. Dagelijks 60 minuten lang met muziek van Nederlandse artiesten en onder meer regionaal nieuws uit Spanje voorgelezen in het Spaans. De realisatie voor dit programma was afkomstig van de uit Tilburg afkomstige journalist Pierre Claessens. Het idee werd hem echter gegeven door de in 1979 overleden Mgr. Dellepoort, destijds verantwoordelijk persoon van het toeristenpastoraat dat zich bezig hield met de geestelijke welstand van de Nederlandse en Vlaamse overwinteraars. De medewerkers aan het toeristenpastoraat werden in Zuid-Spanje bijna dagelijks geconfronteerd met overwinteraars die in de put raakten door de eenzaamheid. Lekkere warme temperatuur, redelijke prijzen en vitaminen opdoen door de zonneschijn, het leek voor velen de ultieme reden om een paar maanden lang naar Zuid Spanje te gaan. Maar aan de eventuele eenzaamheid had men vooraf niet gedacht. De meeste overwinteraars spraken echter geen woord Spaans en waren dus niet in de gelegenheid met de lokale bevolking te communiceren, die onze taal ook niet meester waren. Bovendien was het onmogelijk voor de vooral oudere landgenoten de lokale kranten te lezen. Natuurlijk kwam er af en toe een Nederlandse krant, vooral de Telegraaf, in de winkel te liggen. Maar om die met regelmaat te kopen ging ook in de prijzen lopen. En dus bleef men in eerste instantie verstoken van het wereld en Nederlandse nieuws, iets waar juist grote behoefte aan was. In eerste instantie had Mgr. Dellepoort aan Pierre Claessens gevraagd of hij geen Nederlandstalige krant in Spanje op de markt kon brengen. Claessens zag echter meer in een Nederlandstalig radioprogramma, ondanks het gegeven dat de Wereldomroep ook al een Nederlandstalig programma uitzond, dat via steunzenders in grote delen van de wereld destijds was te ontvangen. Achteraf bleek dat met de start van het programma Club Holandes er enige vorm van ontevredenheid naar voren was gekomen binnen de Wereldomroep omdat men niet vooraf gehoord was omtrent de plannen van dit programma. Claessens verdedigde zich door te stellen dat hij van mening was dat er wel geen belangstelling zou zijn geweest in Hilversum gezien het gegeven dat het nieuwe programma op commerciële basis werd gerund. Maar hij vond tevens dat het nieuwe programma geen invloed zou krijgen op die van de Wereldomroep daar hij vooral zich richtte op lokaal nieuws in de Nederlandse taal. Ook informeerde men de overwinteraars over allerlei contactmogelijkheden die er in de regio waren. Radio Club Holandes ging dus op 1 maart 1980 van start en werd in eerste instantie uitgezonden via het Zuid Spaande regionale station in Marbella, terwijl een maand later het programma ook via een radiostation aan de Costa Brava was te beluisteren en wel in Gerona. Alicante aan de Costa Blanca en een station op Palma de Mallorca volgden snel daarna. Met dit laatste station konden de overwinteraars op de eilanden Mallorca, Ibiza en Menorca worden bereikt. Dankzij de samenwerking tussen Club Holandes en voornoemde stations werd het mogelijk de gehele kust te bedekken via het gebruik van FM zenders. Claessens had het zo geregeld dat het programma op al deze stations iedere ochtend op dezelfde tijd werd uitgezonden en wel tussen 10 en 11 uur. Volgens hem was dit de meest gunstige tijd, waren de potentiële luisteraars al wakker en zaten ze te genieten van de koffie. De nachtbrakers waren er net en de vroege opstaanders waren volgens hem terug van hun ochtendwandeling. Helemaal nieuw was het idee Claessens niet. Reeds in 1968 kwam men bij Radio Veronica op het idee om speciale uitzendingen te maken voor de toeristen op Palma de Mallorca, waarvoor vooral Robbie Dale werd ingezet voor de presentatie. In het begin van 1975 probeerde Sylvian Tack, eigenaar van Radio Mi Amigo, met behulp van Veronica’s Lex Harding, precies hetzelfde, namelijk het laten maken van commerciële radioprogramma's voor de Nederlandse toeristen aan de Costa Brava. Een deel van het programma werd volgens Claesens in Nederland samengesteld, in de eigen studio van de toenmalige TROS-medewerker Ad Roland in Culemborg. De Spanjaarden wilden de banden uiterlijk drie weken voor uitzending in huis hebben. De actuele zaken werden trouwens via de telefoon doorgebeld. Presentatrice van het programma werd Els van Gorp, die haar roots bij een ziekenomroep had liggen en later nog tal van radioprogramma’s zou presenteren, onder meer voor de regionale omroep in Brabant. Anno 2022 is er een soortgelijk initiatief. Costa Blanca Radio is in vrijwel de hele Costa Blanca te ontvangen. Alleen de bergen kunnen de ontvangst soms wat hinderen. Costa Blanca Radio is een van oorsprong Nederlandstalig radiostation. Men heeft echter als doel om alle inwoners van de Costa Blanca een prettig muziekprogramma te bieden. Costa Blanca Radio is te ontvangen van Alicante tot Gandía. Van de Marina Baja (Benidorm) tot de Marina Alta (Dénia). Men is in de Marina Alta te ontvangen op 97.6 FM. In de Marina Baja kan dat via 101.5 FM. Initiatiefnemers van Costa Blanca Radio zijn Erik de Zwart en Rick van Velthuysen, grote namen in de Nederlandse radiowereld. Rick van Velthuysen is verantwoordelijk voor de muziekkeuze. Hij richt zich op de doelgroep van 9 tot 90 jaar. Zijn muziekkeuze slaat aan. Niet alleen de Nederlandstaligen stemmen op Costa Blanca Radio af, maar ook Spanjaarden, Duitsers en Engelsen in de regio. dat valt af te leiden uit de vele berichten die men ontvangt. Dat er veel lekker in het gehoor liggende platen worden gedraaid, die af en toe totaal in de vergetelheid zijn geraakt, doet veel mensen goed en laat hen regelmatig terugdenken aan ‘vroeger’. https://costablancaradio.nl/ Hans Knot, 17 december 2022
  22. Liefst zestig jaar terug in de tijd om te vermelden dat op een goede dag in de maand augustus 1962 niet één berichtje was terug te vinden over de toen zogenaamde wilde zender, vooral bekend als Radio Veronica, maar vele artikelen op een en dezelfde dag. Een doorsnee overzicht in dit artikel. Zo werd er melding gemaakt over het inzicht waarom huisvrouwen vooral luisterden naar Radio Veronica. Het was terug te vinden in een onderzoek ingesteld door het bureau voor psychologisch en economisch onderzoek Ogilivie, destijds gevestigd in Amsterdam. Een deel van het daaruit voorkomende onderzoek werd gepubliceerd in ‘Revue der Reclame’ en kwam daardoor vervolgens ook in diverse dagbladen terecht, zoals het Parool van 25 augustus 1962. Het voornoemde onderzoek vond plaats tussen 19 en 29 maart plaats in grote delen van Noord Holland, geheel Zuid Holland en de provincie Utrecht. Men had steekproefsgewijs 515 mensen aan het onderzoek laten deelnemen, allemaal huisvrouwen in de leeftijdscategorie tussen 29 en 60 jaar. Gekozen was voor voornoemde gebieden daar Veronica in dat deel van Nederland in die periode redelijk goed was te ontvangen. De cijfers gaven aan dat 61% van de ondervraagden regelmatig afstemde op de 192 meter. Van degene die stelde dat men niet luisterde gaf 51% aan dat men het station totaal niet kon ontvangen. Als men de huisvrouwen vroeg waarom men eigenlijk naar Veronica luisterde en niet naar de programma’s van Hilversum 1 en 2 kwam vrij snel het antwoord dat het aanbod aan muziek van Radio Veronica zeer aantrekkelijk werd bevonden, in vergelijk met de toenmalige omroepen. Liefst 82% van de ondervraagde huisvrouwen gaf aan dat men zeer positief was op de muziekkeuze van Veronica. Uiteraard was het een commercieel station, ook in de begindagen. Maar voor 29% van de huisvrouwen bleek het een ondergeschikt motief te zijn om af te stemmen op de 192 meter. 18% van hen vond het een positief gegeven zodat de gebrachte reclame zeker van invloed kon zijn op hun aankoopgedrag. Om nog een stapje verder te gaan gaf 5 % van de ondervraagden aan dat de gebrachte reclamespots, al dan niet in specifiek gesponsorde programma’s, een vermakelijk onderdeel was. 3% was van oordeel dat men specifiek naar de reclame luisterde om te horen wat er zowel te koop was. Opzienbarend was uit het onderzoek te ontdekken dat 21% van de huisvrouwen, ondervraagd in genoemde gebieden, op Radio Veronica specifiek afstemde omdat men het niet eens was met datgene dat door de omroepen via Hilversum 1 en 2 destijds werd gebracht. Opmerkelijk was ook ruim zestig jaren geleden dat vrouwen, die Veronica niet konden ontvangen, er minimaal 25 % van hen zeker de radio op de uitzendingen via de 192 zouden afstemmen als ontvangst wel mogelijk was. Een maand eerder, in juli 1962, had het NIPO, dat zich richtte op opinieonderzoek, bij een representatieve landelijke steekproef bij huisgezinnen gevraagd: ‘Hebt U of heeft iemand in uw gezin gelezen over de oprichting van de Stichting Vrienden van Veronica?’ 59% van de ondervraagden gaf aan er van hebben gehoord, dan wel gelezen. De overige 41% had er noch van gehoord noch van gelezen. Aan dient te worden gegeven dat Veronica slechts in het westen en een deel van het midden van ons land in die tijd was te ontvangen. Er was nog een tweede, daarop volgende vraag, waarin werd gewezen op het feit dat men voor 1 gulden lid kon worden van deze nieuwe stichting. De vraag was: ‘Hebt U of een van uw gezinsleden een gulden overgemaakt of denkt U dit te gaan doen, of gaat U dit zeker niet doen?’ Er bleek bijna niemand positief te hebben geantwoord met de opmerking al geld te hebben overgemaakt. Negen procent was eventueel van plan dit wel te gaan doen, maar 56% was van mening dit zeker niet te gaan doen. Er bleven tenslotte nog 35% van de ondervraagden over die geen antwoord wisten te geven. Opgericht werd de Stichting Vrienden van Veronica met de bedoeling officiële erkenning te krijgen voor het toen buiten territoriale wateren actieve radiostation. Volgens het bericht in een van de knipsels dacht men tenminste te rekenen op 1 miljoen deelnemers. Het was een vreemde dag met veel publiciteit in diverse kranten. De aantekeningen voor dit artikel komen uit het archief van Max Lewin, dat vele jaren geleden in het bezit kwam van de Stichting Media Communicatie en onder mijn beheer kwam. Jammer is dat bij lange na niet aantekeningen zijn gemaakt uit welke kranten de berichten kwamen maar wel op 25 augustus 1962. Zo werd in een van de knipsels gemeld dat het zendschip van Radio Veronica uiterst moeilijk grijpbaar was ondanks dat de organisatie achter het station het Geneefs Verdrag zou hebben geschonden. ‘Het bestaan en de werkzaamheden van het zendschip van Veronica is voor de gewone toeschouwer door een waas van geheimzinnigheid omgeven.’ Vervolgens werden met enkele juridische aspecten geprobeerd tot verheldering te komen. Zo werd gesteld dat Radio Veronica het reglement van radiocommunicatie had geschonden, behorende bij het internationale verdrag van Géneve van 1959. De journalist baseerde zich op paragraaf 7 van dit verdrag waarbij aan werd gegeven dat illegale radiostations waren verboden. Echter werd er niet direct ingegaan waarom Veronica illegaal was. Zo meldde men dat het Nederlandse strafrecht wel van toepassing was op Nederlands grondgebied en op schepen varende onder onze nationale vlag. En dus was de conclusie dat Radio Veronica op dat moment ongrijpbaar was voor de overheid in Nederland. Alleen als men er achter kon komen onder welke vlag het zendschip op zee, in internationale wateren, verankerd was, kwam er de mogelijkheid met vertegenwoordigers van het vlaggenland contact op te nemen met de vraag om eventueel maatregelen te nemen waardoor, in samenwerking met de vreemde natie, eventueel tot actie kon worden over gegaan. Veronica was in 1962 actief via de 192 meter, een golflengte die volgens de internationale regelgeving onder meer was toegewezen aan Zweden. Aangezien men niet zo maar een golflengte in gebruik kan nemen was Radio Veronica duidelijk in overtreding. De toen meest recente afspraken inzake de golflengteverdeling werd in het najaar van 1961 in het Zweedse Stockholm gemaakt op de Europese Conferentie van de ‘meter en decimeter golflengten’ voor omroepdoeleinden. Hans Knot, 3 december 2022
  23. Dit weekend andermaal een terugblik in de jaren tachtig van de vorige eeuw. In Nederland waren er in 1981 andermaal Parlementsverkiezingen waarbij democratisch Nederland haar mening mocht geven over de af te lopen regeringsperiode onder leiding van Dries van Agt en hun hoop voor de toekomst. Als de Partij met de meeste aanwinst, als het ging om zetels in de Tweede Kamer, dient D66 te worden genoemd. Deze partij, die op dat moment werd geleid door Jan Terlouw, kreeg 9 zetels meer dan in de voorgaande verkiezingen voor het Parlement en steeg naar 17. De CDA, PvdA en VVD verloren allemaal zetels, respectievelijk 5,9 en 2. Hierdoor verloor de regeringscombinatie haar meerderheid en na een zeer moeilijke periode van formatie kon in de maand september het tweede kabinet van Agt worden ingehaald door de koningin, de eerste keer trouwens dat dit gebeurde door Koningin Beatrix, die in 1980 werd gekroond. Opmerkelijk was dat de voormalige Boerenpartij, bekend geworden door Boer Koekoek, in 1981 nog wel aan de verkiezingen meedeed maar onder de naam Rechtse Volkspartij. Of de liefde voor de partij was verdwenen, dan wel de kiezer het helemaal niet zag zitten dat de naamsverandering had plaats gevonden, is niet duidelijk. Wel dat de partij na de verkiezingen niet langer was vertegenwoordigd in de Tweede Kamer. Maar er waren meer partijen die niet tot totaal onbekend waren, die deelnamen aan voornoemde verkiezingen en allemaal veel te weinig stemmen kregen en dus ook geen zetel. Wat te denken van de volgende namen van deelnemende partijen: S.O.S. Internationale Kommunisten Bond Partij Likwidatie van Nederland Wereld Welzijn Bewustwording God Met Ons Partij voor Rijksgenoten Vrede Partij Kleine Partij Nederlandse Evolutie Partij Leefbaar Nederland Realisten ‘81 Opmerkelijk dat de naam ‘Leefbaar Nederland’ toen ook al vertegenwoordigd was en men haalde, als het voornoemde groep aangaat, de meeste stemmen. Het waren 8.613 landgenoten die hun keuze voor de partij lieten gelden. De partij die in de periode voor de verkiezingen van voornoemden zich het meest deed gelden in de publiciteit was die van Realisten ’81. Het Partijbestuur had zich voorgenomen te scoren met een krachtig personage die de strijd moest aangaan voor het winnen van kiezers. Men had deze gevonden in de persoon van Hans Knoop, onderzoeksjournalist en vooral bekend geworden door het opsporen van de oorlogsmisdadiger Pieter Menten in Zwitserland. Verder was onder meer Mr. Dr A Zeegers betrokken binnen de organisatie van Realisten ’81. Hij was voor de Tweede Wereldoorlog al actief in het schrijven van een serie artikelen in ‘Nieuw Nederland’, het vormingsblad van de NSB in ons land. Ook na de Tweede Wereld Oorlog was hij actief bij een groot aantal groeperingen met extreem rechtse of nog radicalere standpunten. De link naar ‘zeezenders’ is, wat betreft deze Zeegers twee keer te leggen. Op 19 maart 1983 meldde Hans Knoop vol trots, op een door hem georganiseerde persconferentie, de weg te hebben gevonden om de publiciteit voor de Partij optimaal te maken. In tal van radio en kranteninterviews bracht hij het grote nieuws van zijn plan – dat nooit zou worden uitgevoerd, naar buiten. Ikzelf maakte er in het Freewave Media Magazine van 30 maart 1981 het volgende van: ‘De nieuwe politieke partij Realisten ’81 wil vanaf een schip in internationale wateren van de Noordzee haar verkiezingsprogramma gaan voeren. Dit om voldoende zetels te krijgen bij de Tweede Kamer verkiezingen. Een zender met een vermogen gelijk aan de Hilversumse omroepen, zal tijdens de komende weekeinden de boodschap van Realisten ’81 over het kiezersvolk uitstrooien. In de laatste twee weken voor de verkiezingen wil men elke dag, 24 uur per etmaal, gaan uitzenden. De uitzendingen zullen worden gelardeerd met rustige achtergrondmuziek en zal uitsluitend korte partijspots en interviews met sympathisanten van Realisten ’81 uitzenden. De Amsterdamse hoofdofficier van Justitie, mr. C. van Steenderen, die belast is met het beleid inzake zeezenders, verklaarde dat bij het doorgaan van de aangekondigde uitzendingen vanaf een schip een onderzoek zal worden ingesteld naar de strafbaarheid daarvan.’ Knoop reageerde destijds op de uitspraken van Van Steenderen door te stellen: ‘Ik hoop dat de Officier van Justitie, die overweegt om ons toch te vervolgen voor het overtreden van de anti-zeezenderwet, dit in elk geval voor de verkiezingen zal doen, zodat we nog meer publiciteit zullen krijgen’. Eén van de punten uit het verkiezingsprogramma was dat iedere Nederlander met een inkomen, ongeacht de grootte daarvan, 25% belasting moest gaan betalen. Een tweede voor de partij belangrijk beginsel was dat er een forse extra bijlage diende te komen voor defensie onder meer voor een versterking van de bewapening, ook nucleair. Tevens diende er in bepaalde taken van onderwijs flink te worden gesnoeid, vonden Knoop en de zijnen, vooral in de Sociale Wetenschappen. Er zouden te veel psychologen en agogen afstuderen en vervolgens werkloos het handje ophouden bij de Staat. Dat het voornamelijk bluf was, dat door Knoop en de zijnen naar buiten werd gebracht, bleek al op 22 april. Het station had al tijden in de ether moeten zijn maar een signaal van Realisten ’81 bleef uit. Men kondigde op die dag aan dat de nieuwe zender een vermogen zou krijgen van 500 Watt, dat zou worden verspreid via de 101.8 MHz in de FM band. Hoe zo even sterk als de zenders van de publieke omroep in Hilversum? Knoop had ook andere ideeën over hoe met de illegaliteit om te gaan: ‘We willen, gezien de wetgeving, geen naam van het schip gaan vrijgeven en ook niet vertellen wie er werkzaam zullen zijn. We gaan onder vreemde vlag varen en een bemanning uit het buitenland kiezen. De bevoorrading, zo hebben we besloten, zal niet uit een Nederlandse haven plaats vinden en de programma’s worden in een studio in het buitenland opgenomen.’ En dan de mooiste vorm van kiezersbedrog kwam vervolgens toen Hans Knoop het had over het succes van het radiostation: ‘Ik ben tevreden met de proefuitzendingen, die tot diep in Nederland te ontvangen zijn. De zender laat muziek horen, afgewisseld met reclameboodschappen voor onze partij. We hebben ook aanbiedingen gekregen van diverse landpiraten om de programmabanden ook daar af te draaien.’ Terugkerend op kaderlid van Realisten ’81, Mr. Dr. A. Zeegers. kan tevens nog worden gemeld dat hij bij het grondwerk van een andere zeezender betrokken was. Hij was, vreemd genoeg, ook lid van aanbeveling van ‘Vredesschip Nederland’ dat in 1969 middels verkoop van Vredesaandelen de verdere financiering en uitrusting van de MV Cito, tot Vredesschip te bevorderen. Het schip was aangekocht in Groningen, deels opgeknapt in Amsterdam en zou vervolgens naar New Yark (bij New York) vertrekken voor de verdere uitrusting. Tot 1973 zou het duren alvorens het schip, dat onder meer in de haven van Groningen was gedoopt door de Katholieke bisschop Möller en de Joodse Rabijn Soetendorp, de uitzendingen voor de vrede in het Midden Oosten zou opstarten voor de kust van Israël ter hoogte van Tel Aviv. En dat alle publiciteit rond Realisten ’81 in kranten, op radio en televisie en via de nooit opgestarte uitzendingen vanaf een zendschip tot een non resultaat leidde mag worden gezien in de resultaten. Na telling van alle stemmen gedaan tijdens de Parlementsverkiezingen in mei 1981 bleken slechts 2211 Nederlanders gestemd te hebben op de partij van Hans Knoop en de zijnen, waarmee uiteraard geen enkele stem in de Tweede Kamer werd gewonnen. Hans Knot, 19 november 2022 Afbeelding: Peaceship in Amsterdam (foto Nationaal Archief 922-6412)
  24. Al jaren geleden werd bekend dat de hedendaagse jeugd meer en meer het televisiekijken de rug toekeert en de informatie bekijkt via het grootse aanbod via internet. Wees ook eerlijk er is gewoon een overaanbod aan programma’s via vele tientallen televisiekanalen die via de kabel kunnen worden ontvangen, laat staan de honderden die kunnen worden bekeken door ontvangst via satellietschotels. Dan maar te zwijgen over het grote aantal pretentieloze programma’s, dat voorbijkomt. Dan was ook aanbod, 35 jaar geleden in maart 1987, totaal anders. In de periode tussen 9 tot en met 22 maart werd er, in opdracht de dienst Kijk- en Luisteronderzoek van de NOS, de Nederlandse Omroepstichting, een meting gehouden door medewerkers van het Bureau Intomart BV uit Hilversum, van de kijkdichtheid voor Nederlandse en buitenlandse televisiestations. De metingen werden steekproefsgewijs uitgevoerd in de leeftijdscategorie van drie jaar en ouder, terwijl er ook deel metingen werden verricht onder personen van 12 jaar en ouder; personen van 12 jaar en ouder die Sky Channel konden ontvangen; personen van 12 jaar en ouder die Super Channel konden ontvangen en de groep ‘kinderen van 3 tot en met 12 jaar. En uiteraard was het verdere aanbod, waar wij Nederlanders in 1987 naar konden kijken, beperkt. De in de meting betrokken televisiestations waren Nederland 1, Nederland 2, BRT 1 en BRT 2, Duitsland 1 en 2, Duitsland 3 WDR en Duitsland 3 NDR en verder nog BBC1 en BBC2. In voornoemde periode werden er ruim 1400 mensen ondervraagd waarvan 1227 er ouder dan 12 jaar waren en 187 vielen in de categorie tussen 3 en 12 jaar. Daarbij stond 1% kijkdichtheid destijds voor 121.000 personen van 12 jaar en ouder en respectievelijk 17.000 personen van 3 tot en met 11 jaar die Sky Channel respectievelijk Super Channel konden ontvangen overeen met respectievelijk 66.000 en 50.000 personen in deze leeftijdscategorie. Uit de uitkomsten van de steekproeven onder personen van 12 jaar en ouder werd onder meer duidelijk de gemiddelde kijkdichtheid per etmaal per televisiestation en wel op landelijke basis. Nederland 1 had een kijkdichtheid van 13%, Nederland 2 9% en alle andere stations rond de 1%. Ook meldde men in het rapport dat de kijkdichtheid ten opzichte van een gelijksoortig onderzoek in maart 1986 enigszins was gedaald. Een ander staatje gaf aan hoeveel minuten er landelijk gemiddeld werd gekeken naar de stations. We noemen Nederland 1 met 76 minuten, Nederland 2 met 39 minuten en Duitsland 2 met gemiddeld 6 minuten. Alle andere stations scoorden 3 of minder dan drie minuten, behalve Sky Channel dat 5 minuten kreeg toegewezen. De stijging ten opzichte van 1985 had vooral te maken met het gegeven dat in het ontvangstgebied het programma van Music Box op 30 januari 1987 definitief was verdwenen als zelfstandig station en werd opgenomen in de programmering van Super Channel. Sky Channel bereikte vooral de kinderen tussen 3 en 12 jaar en had daar een gemiddeld bereik van liefst 26% binnen haar ontvangstgebied, terwijl landelijk gezien dit percentage op 14 lag. De gemiddelde kijktijd lag op 16 min. Vergeleken met het onderzoek van maart 1986 was dit meer dan een verdubbeling daar in dat jaar het aantal op 7 minuten lag. Vooral Nederland 1 was in deze leeftijdsgroep de dupe want men liep van 56 naar 48 minuten terug. Ook was er een kwart eeuw geleden een heel duidelijk verschil als het ging om de ontvangstmogelijkheden. De volgende percentage werden destijds gemeten in de leeftijdsgroep van 12 jaar en ouder. Nederland 1 en 2 hadden bijna een landelijk bereik en haalden 98%. Duitsland 1 haalde 86%, Duitsland 2 84%, Duitsland 3 WDR 72%, BRT 1 en/of 2 63%, Sky Channel 55%, Super Channel 42%, Duitsland 3 NDR 24% evenals de BBC1 en tenslotte haalde BBC2 een ontvangstmogelijkheid in Nederland van 23%. Voor Nederland 1 en Nederland 2 werd ’s avonds tussen half 7 en middernacht bij degenen van de leeftijdscategorie 12 jaar en ouder met thuis de mogelijkheid tot ontvangst van Sky Channel een kijkdichtheid van respectievelijk 18% en 11% gemeten. Voor Sky Channel was dit afgerond 2% en voor Duitsland 1 en 2 evenals voor BRT 1 en BRT 2 ieder ongeveer 1%, terwijl andere te ontvangen stations onder de 1% bleven hangen. De kijkdichtheid van Nederland 1 was in het jaar 1986 in het gelijksoortige onderzoek nog 22%. Ook werd er gekeken naar dezelfde groep die de mogelijkheid had tot ontvangst van Super Channel. Daarbij kwam het ongeveer tot dezelfde resultaten dan voor diegene die thuisontvangst had van het signaal van Sky Channel. In de gemeten periode van de maand maart 1987 werd er ook gekeken naar de programma’s die de hoogste kijkdichtheid scoorden. In Nederland haalde een aflevering van de toen zeer populaire serie ‘Zeg ns Aaa’ liefst 52% gevolgd door ‘Ep Oorklepshow’ met 49% met op de derde plek een aflevering van ‘North and South’, die 46% haalde. Als we kijken naar de programma’s die werden uitgestraald door de in ons land te ontvangen buitenlandse televisiestations dan scoorde het programma ‘A man called horse’ (Sky Channel) het hoogst met 7%, hoewel een aflevering van ‘Dallas’ (BRT) hetzelfde percentage scoorde. Op een gedeelde derde en vierde plaats, met elk 6%, volgden: ‘Hardcore’ een speelfilm van de BRT2 en ‘Champion Wrestling’ van Sky Television. In de leeftijdsgroep van kinderen tussen 3 en 11 jaar werd er vooral naar Sky Channel gekeken op tijden dat de Nederlandse publieke omroepen ofwel geen kinderprogramma’s aanboden dan wel geheel niet in de lucht waren. De drie meest bekeken programma’s van Sky Channel gedurende de metingsperiode waren de ‘D.J. Katshow’, ‘Batman’ en ‘Fun Factory’. Afsluitend kan worden opgemerkt dat ons televisielandschap in de afgelopen 35 jaar ongelofelijk is geëxplodeerd en dat vergelijkende onderzoeken als deze ook totaal uit de tijd zijn. Hans Knot, 5 novemvber 2022
  25. De nostalgische column neemt je deze keer weer eens mee terug naar 1966. Afgelopen zomer, met de EK voetbal voor dames in Engeland, herinnerde ik mij aan de Wereldkampioenschappen voetbal voor heren, die ook in Engeland werden gespeeld. Die zomer, zoals vele zomers, was ik 6 weken werkzaam in de slagerij en zelfbediening van Max en Vera Gosschalk in Epe. De laatste keer dat ik dit in de zomermaanden ging doen. Immers per 1 september dat jaar ging ik fulltime werken als jongste bediende bij het PEB voor Groningen, als jongste bediende. Bestaat dit nobele beroep om veel te leren in je eerste werkjaar nog steeds? Werken in Epe betekende vroeg op en de meeste dagen rond vier uur klaar voor die dag, behalve de dagen dat er worsten werden gedraaid en het vlees voor dieren, die veelvuldig werden gehouden in het bosachtig gebied, werd voorbereid voor bezorging. Na het versnijden van pens, uieren, milt en meer van vele beesten die in de slachterij van de familie waren geslacht, diende de werkbank in de achterste werkplaats grondig schoongemaakt te worden, waarbij schoonmaak middel, desinfectie middel halamit en kokend water werd gebruikt. Ik was daarbij die dag verkozen tot het schrobben van de grote uitbeen en snijtafel. Een lengte van ongeveer 12 meter en een breedte van vier meter. Klompen aan en schoonmaken dus. Radio London stond al een tijdje op de radio afgestemd in de ruimte en tijdens de schoonmaakbeurt kon ik het niet nalaten even stevig te swingen op de tafel en het geluid van the Kinks, die met ‘All day and all of the night’ via de 266 meter waren te beluisteren. Het ging mis, een van de klompen schoot uit en vervolgens maakte ik een zwieper waarbij ik languit op de grond viel maar bovendien een vleeshaak in mijn rechtervoet kreeg. De volgende dag bleek dat het goed fout zat en ik bloedvergiftiging had opgelopen. Medicatie en een week lang met de benen omhoog. En dat voor een 16-jarige een wel heel zware straf. Gelukkig redde het eerder genoemde Wereldkampioenschap Voetbal mij enigszins, zodat ik een groot deel van de verslaggeving, toen nog in zwart wit, in alle rust kon aanschouwen. Uiteraard heb ik ook uit dat jaar 1966 de nodige andere aantekeningen en herinneringen bewaard. Recentelijk was er in de krant een verhaal te lezen over hoe bepaalde fietsenmakers de wet overtreden door e-bikes, die maximaal 25 km per uur mogen rijden, toch beïnvloeden en op een eenvoudige wijze zo weten te manipuleren dat de e-bike zomaar 40 kilometer per uur kan rijden, met alle gevaarlijke gevolgen van dien voor de berijder maar vooral voor de mede weggebruikers. Maar ook in 1966 werd er volop gemanipuleerd. De uit Nederland afkomstige 46-jarige oud-politieman Antonius Heintjes uit West Archerfield, een voorstad van Brisbane, die een uitdeukbedrijf en drie taxi's in deze Australische stad had, wist vernuft om te gaan met afstelling van auto’s. Hij kreeg voor de rechtbank vrijspraak voor een van zijn taxichauffeurs, die beschuldigd was van 48 mijl per uur te rijden, door aan te voeren dat dit een onmogelijke overtreding kon zijn, daar hij in de taxi een apparaatje had aangebracht dat harder rijden dan 40 mijl per uur onmogelijk maakte. Heintjes, die 12 jaar eerder naar Australië kwam, vertelde het apparaatje te hebben uitgevonden, toen hij bij de politie in Nijmegen werkzaam was en de leiding had van de politiegarage. Het apparaatje werd toen bij wijze van proef in enkele politieauto's in Nijmegen aangebracht en daarbij bleef het, totdat Heintjes in 1960 - moe van alle snelheidsovertredingen van zijn taxichauffeurs - weer deze apparaatjes bouwde en in zijn taxi's aanbracht. Door het apparaatje, dat binnen twee uur aangebracht kan worden en niet meer dan een 30 gulden kostte, sloeg de motor af wanneer een zekere snelheid werd overschreden en ging deze vanzelf weer aan, wanneer de snelheid tot het gewenste punt was gedaald. Na publicatie van de rechtszaak heeft Heintjes' telefoon destijds niet stil gestaan, want velen wensten zo’n apparaatje. Heintjes heeft destijds onmiddellijk patent aangevraagd. En uiteraard heeft hij daarmee een aardig bedrag verdiend. Nu we het toch over rijdend verkeer hebben even het volgende bericht uit 1966. De reis van minister Luns naar het zeer noordelijk gelegen Stadskanaal in juli is destijds niet volgens schema verlopen. De Gemeenschappelijke Persdienst meldde: ‘In het Übbo Emmius Lyceum steeg zaterdag tegen één uur de spanning toen de minister op het vastgestelde tijdstip nog niet was gearriveerd. Een telefoontje, ergens vanaf een plek in de route van Den Haag naar Stadskanaal, bracht echter opluchting. De heer Luns deelde de organisatoren mede, dat overvolle wegen met vakantiegangers hem vertraging hadden bezorgd. Er diende met een klein uur vertraging rekening te worden gehouden. Op een bepaald wegvak had de chauffeur A. Maurits van Buitenlandse Zaken, over 17 kilometer een uur moeten rijden. De filevorming op de wegen werd steeds erger en op een zeker moment had de minister zijn chauffeur gevraagd: “Durft u?" “Als u de verantwoording draagt, jawel". Meteen had de heer Maurits de auto van de rijbaan gereden op een fietspad ergens tussen Harderwijk en Meppel.’ Op deze wijze was men in staat zeker 500 auto’s in te halen anders was men nog later aangekomen. Tenslotte kan gemeld worden dat in de eerste helft van de maand juli 1966 de heer J.B. Broeksz werd herkozen als voorzitter ERU, dat stond voor Europese Radio Unie. De heer J. B. Broeksz, destijds tevens vicevoorzitter van de Nederlandsche Radio Unie en voorzitter van de omroepvereniging VARA, werd voor een periode van vierjaar herkozen als voorzitter van de Europese Radio Unie. Dit besluit werd genomen door de algemene vergadering van de Europese Radio Unie, die in Dublin bijeen was. Eind juni 1965 werd de heer Broeksz reeds tussentijds tot voorzitter van de Europese Radio Unie verkozen in verband met het vertrek van de Italiaan Rodinot. Deze benoeming, die voor de interim-periode van een jaar gold, werd dus voor de officiële statutaire termijn van vier jaar verlengd. Hans Knot, 8 oktober 2022
×
×
  • Nieuwe aanmaken...

Belangrijke informatie

Door gebruik te maken van deze website ga je akkoord met Gebruiksvoorwaarden, Privacybeleid en Richtlijnen.