De nostalgische column van Hans Knot 11 oktober 2025: Terug naar mei 1973

In deze aflevering neem ik je mee naar de maand mei 1973. Vele radiofans waren destijds nauwelijks bekomen van de enorme demonstratie voor Veronica en andere destijds actieve zeezenders en vergaten andere activiteiten die vervolgens plaats vonden. Ik weet het, vele jongeren waren vaak gekluisterd aan hun transistorradio waarbij het televisiekijken tot een minimum was terug gebracht.

Toch bleek die televisie voor velen belangrijk, vooral als het ging om de productiekant. Het toen almachtige Philips concern vierde in begin mei 1973 het feit dat wereldwijd het 100 miljoenste exemplaar van de zwartwit beeldbuis van de band was gekomen. Het trotste gevoel was rijp voor een feestje dat plaats vond in het Groningse Stadskanaal, waar destijds de buizen werden geproduceerd in een van de vele vestigingen van Philips.

Philips was met dit resultaat verreweg de grootste fabrikant op dit gebied. De bedrijfsleider van voornoemde buizenfabriek in Stadskanaal, de heer G. H.G. Doggen, mocht het 100 miljoenste exemplaar overhandigen en dit gebeurde aan ir. J.H. Schakel. Deze was destijds directielid van de Philips Hoofdindustriegroep EUsoma. Als het ware kreeg dit bijzondere exemplaar een plek binnen eigen concern.

Met in gedachte dat wij thuis al in 1967 een kleurentelevisie hadden toch een beetje vreemd dat er nog immer enorm veel zwartwit exemplaren werden geproduceerd. Maar Philips zag er nog steeds toekomst in, mede het gegeven dat er in talloze landen nog geen sprake was van uitzendingen in kleur en daar derhalve er nog een groot afzetgebied was. De verwachting in 1973 was, volgens ir. Schakel, zelfs dat in 1980 deze markt nog niet kleiner zou zijn.

Tijdens de persbijeenkomst, om deze mijlpaal te vieren, werd door de heer Doggen gemeld dat in Japan men op het vinkentouw zou zitten om Philips in te halen maar daarvoor vreesde hij niet. Wel hield hij een pleidooi om de productie van kleurenbuizen te gaan opvoeren in Stadskanaal. Directeur van de locatie Stadskanaal, H. Drent, wees erop dat in deze plaats de grootste beeldbuizenfabriek van Europa was gevestigd. In 1960 werd daar met de productie gestart en in 1973 waren er liefst 1154 medewerkers betrokken bij de productie. Hij voegde eraan toe dat alleen al de daaraan voorafgaande jaren 15 miljoen zwart-wit buizen er waren gereed gekomen.

In die tijd was er een columnist in het Nieuwsblad van het Noorden die niet alleen in een Dafje de halve wereld rondreisde maar ook kritische rubrieken vulde over radio, televisie en de amusementswereld. Wim Dussel was zijn naam en ik neem enige commentaren van hem mee uit de maand mei 1973. Zo was hij kritisch over het Top 40 gebeuren en schreef onder meer: ‘Om te beginnen maar eens iets over het radiobedrijf, daar worden per slot van rekening de hits gemaakt. U weet hoe dat gaat: een keer per week belt een kolonne telefonistes een groot aantal platenzaken, met de vraag welke zwarte schijven het meest zijn verkocht de afgelopen week. Niemand controleert dat, maar het gaat heel eerlijk, bezweert eenieder. Hoe kan dan het volgende, vraag je je af: Zangeres 1 maakte een plaatje dat leuk aanslaat. Het dreigt zelfs een hit te worden, maar daarvoor is nu eenmaal een notering op de hitladder nodig, want op grond daarvan kopen de platenhandelaren hun waren in. De vertegenwoordigers van de platenmaatschappij vertellen hun baas dat er enkele duizenden van deze plaatjes zijn omgezet, maar de notering bij de radiostations wil maar niet komen. De baas vraagt het radiostation om een verklaring en hoort van een radiojongen dat zangeresje 1 niet op zijn intieme voorstellen was ingegaan en ja, daar gaan dan de kansen. Van de zangeresjes 2 zijn slechts tientallen platen over de toonbank gegaan, maar haar schijf stijgt langzaam op de hitparade. Hoe dat kan? Zouden zij wél....? Waarschijnlijk!’

Maar in dezelfde maand haalde hij kritisch uit naar de NOS, die Henk Terlingen (Paul Meier) nogal onterecht aan de kant had gezet als presentator van de Paul Meier Show. Onder de kop: ‘De NOS werd bang’ schreef Wim Dussel: ‘Henk Terlingen heeft de programmatop van de NOS pijnlijk verrast met zijn Paul Meiershow. Wat heet... Ze zijn zich lam geschrokken. Weg met Terlingen en zijn show, luidde de beslissing. Miljoenen luisteraars stonden in de kou, maar dat deert de NOS niet. Henk Terlingen mag dan een onsympathiek mens zijn (dat heeft hij met name in omroepkringen vele malen bewezen), als radioman staat hij op eenzame hoogte.

Als alternatief brengt de NOS voortaan amateurdiscjockey’s op de woensdagavond, die worden bijgestaan door professionele krachten. Wegwerpomroepers die geen kwaad kunnen. Van de wal in de sloot, zeg dat wel. Want de NOS op woensdagavond is nu bij voorbaat al verzopen.’

Hoe zat het in elkaar? In het programma kregen steeds drie verschillende aspirant-deejays elk 20 minuten de gelegenheid voor een eigen, directe radiopresentatie. Zij werden daarbij terzijde gestaan door een team van drie ervaren disc-jockey’s van Hilversum III, bestaande uit Joost de Draaijer, Vincent van Engelen en Felix Meurders.

Medewerking aan het programma geschiedde na voorselectie door de NOS-radio. Voor deze selectie kon men zich opgeven bij de Afdeling Lichte Muziek van de NOS-radio, Postbus 10 in Hilversum. Er hadden zich vooraf de start van het programma reeds 35 gegadigden gemeld.

Grensoverschrijdend gedrag bleek niet alleen van de laatste jaren te zijn getuige het volgende wat Wim Dussel in mei 1973 onder voetlicht bracht. ‘De NOS-staf heeft een diepgaand onderzoek laten instellen naar het in deze rubriek gesignaleerde vergrijp van een medewerker van de tv-vertolking van de orgie-opera Satyricon. De man zou verhit zijn geraakt door zijn wellustig aandeel in de opvoering en zijn opgewekte driften hebben willen afreageren op een toevallig aanwezige grimeuse. Heel attent zijn de zedenmeester van de NOS daar op in gegaan en hebben alle betrokken functionarissen aan de tand gevoeld. Dat onderzoek gebeurde grondig want er gingen enige dagen mee heen, meldde de NOS perschef ons. Conclusie: geen der grimeuses was overkomen wat in het stukje was omschreven. Dat werd ook nadrukkelijk onderstreept door de werkgevers van de meisjes. Geen van hen heeft ook een klacht geuit. De NOS liet dit ons dan ook weten dat het niet mogelijk is iets naders te berichten over de lichamelijke en geestelijke conditie van betrokkene.

Helaas worden de meeste verkrachtingen nooit aangegeven. De politie weet daarover mee te praten. Het is overigens ook niet uitgesloten dat betrokkene de verhitte ervaring toch niet onwelgevallig is gebleken’, aldus Wim Dussel.

Het is de vraag of een dergelijke cynische manier van schrijven inzake dergelijke onderwerpen anno 2025 nog mogelijk is.

Hans Knot, 11 oktober 2025.