Federale rechter zet druk op Trump-adviseur Kari Lake in conflict rond Voice of America

Een federale rechter in Washington heeft bepaald dat Trump-adviseur Kari Lake verplicht is om onder ede te getuigen over haar rol in de ingrijpende veranderingen bij Voice of America (VOA). De rechter oordeelde dat Lake, die sinds februari leiding geeft aan de overheidsomroep en de moederorganisatie U.S. Agency for Global Media (USAGM), onvoldoende gehoor heeft gegeven aan eerdere verzoeken om informatie te verstrekken.

Tijdens een zitting van twee uur waarschuwde rechter Royce C. Lamberth dat Lake 'tegen minachting van de rechtbank aanzat'. Hij stelde dat zij en twee medewerkers, onder wie Frank Wuco, uiterlijk op 15 september volledige verantwoording moeten afleggen. Wuco was eerder betrokken bij onderzoek naar vermeende anti-Trump vooringenomenheid onder VOA-journalisten, een aanpak die later ongrondwettelijk werd verklaard.

Lake wordt in meerdere rechtszaken aangeklaagd door de directeur van Voice of America, verschillende journalisten, vakbonden en persvrijheidsorganisaties. Zij verwijten haar dat zij de wettelijke opdracht van de internationale omroep ondermijnt. Volgens hen handelen Lake en het Witte Huis in strijd met de bepalingen van het Congres, dat expliciet voorschrijft dat VOA onafhankelijk, feitelijk en breed nieuws moet blijven uitzenden.

Sinds haar aantreden heeft Lake drastische maatregelen genomen. Zo werden honderden contractmedewerkers ontslagen en kwamen vaste werknemers op permanent betaald verlof te staan. Het aantal talen waarin VOA uitzendt, daalde van 49 naar 4. Minder dan tien procent van de journalisten is nog actief. Ook probeerde zij de directeur van de omroep, Michael Abramowitz, te verwijderen zonder instemming van het wettelijk vereiste adviespanel, dat door president Trump al bij zijn aantreden werd ontbonden.

Daarnaast stelde Lake financiële beperkingen in voor zusterorganisaties als Radio Free Europe/Radio Liberty, Radio Free Asia en Middle East Broadcast Networks. Rechterlijke uitspraken hebben haar inmiddels gedwongen om de financiering van deze netwerken te herstellen.

Tijdens de rechtszitting kreeg ook het Amerikaanse ministerie van Justitie kritiek. Rechter Lamberth vond dat de door de regering aangevoerde argumenten te vaag bleven en te weinig concrete antwoorden gaven op de vragen van de rechtbank. Het ministerie verwees naar de grondwettelijke bevoegdheden van de president om federale agentschappen te hervormen, maar de rechter wees erop dat het Congres een wettelijk verankerde rol heeft bij de controle van USAGM en VOA.

Lake baseert haar optreden op een presidentieel decreet van Donald Trump uit maart, waarin bezuinigingen en hervormingen binnen de federale mediaorganisatie werden aangekondigd. Zij presenteert zichzelf sinds juli als waarnemend CEO van USAGM, maar volgens de wet voldoet zij niet aan de formele vereisten voor deze functie. Er is geen officiële benoeming bekendgemaakt en de positie vereist normaal gesproken een bevestiging door de Senaat.

De rechter benadrukte dat de tijdelijke inactiviteit van werknemers, die volgens Lake in noodgevallen konden terugkeren, onvoldoende is om de wettelijke taak van VOA te vervullen. Als voorbeeld wees hij op het ontbreken van uitzendingen in het Koreaans, terwijl de wet dat wel verplicht stelt.

Voice of America werd in 1942 opgericht om tijdens de Tweede Wereldoorlog betrouwbare informatie te verspreiden in door nazi’s bezet gebied. Tijdens de Koude Oorlog groeide de omroep, samen met Radio Free Europe, uit tot een belangrijk instrument van Amerikaanse soft power. Critici van de huidige koers stellen dat het ingrijpen van Lake deze traditie en de geloofwaardigheid van de omroep ernstig aantast.