Expositie over 'verboden radio tijdens de oorlog'

[Harm ten Brink]

Het Rotterdams Radio Museum opende zondag, in het kader van 70 jaar bevrijding, een thema-expositie over die illegale radiotijd in de periode 1940-1945.

De radio speelde in de Tweede Wereldoorlog een cruciale rol.

Vooral Radio Oranje was – met zijn uitzendingen vanuit Engeland – populair.

Dat kwam met name doordat veel Nederlanders schoon genoeg hadden van de Duitse propaganda-uitzendingen op zenders die werden gecontroleerd door de Nazi’s.

In 1943 namen de Duitsers alle radio-apparatuur in ons land in beslag.

Vanaf dat moment kon Nederland alleen nog met zelfgebouwde of niet-ingeleverde radio’s stiekem luisteren naar ‘onze’ zenders.

Direct na de bevrijding van het zuiden kwam de door Philips in het geheim gebouwde zender ‘Herrijzend Nederland’ in de lucht.

De geschiedenis van deze periode wordt in het Rotterdams Radio Museum de komende maanden extra belicht.

Frank Nijs, één van de 17 vrijwilligers bij het radiomuseum, schat dat in ’44-’45 zo’n 20 à 30 procent van de Nederlanders in het geheim een radio bezat.

Soms waren die onzichtbaar ‘ingebouwd’, bijvoorbeeld in een koekblik of in een dikke Bijbel.

Als je door de Duitsers werd betrapt, kon je in het ergste geval de doodstraf krijgen.

 

Bron: Rotterdams Radio Museum/NOS

[ruudam]

Bijna niemand weet het echte verhaal over de verplichte inlevering van radioos in 1943.

 

Het ging natuurlijk om de BBC uitzendingen met ook Radio Oranje. Dat ging via Engelse zenders die vaak ver landinwaards stonden zoals Droitwich en Daventry. Het signaal was dus niet al te sterk in Nederland en andere bezette landen.

De Engelsen waren toen zo aardig een nieuw zendstation te bouwen in Ottringham, bij Hull. Daarbij werd het meest rekening gehouden met Nederland, want dit was het meest dichtbij Amsterdam.

Het vermogen was voor die tijd kolossaal, in heel NL was nog nooit zo'n sterke zender geweest, en het signaal was waarschijnlijk sterker dan de zenders in NL zelf in die tijd. Muv Lopik, dat door de Duitsers in de lucht was genomen, maar voor de Duitse troepen in Europa (op bvb 1000 kHz).

 

Konden de Duiters eerst nog de Engelse zenders storen, wegens zwak signaal, met dit nieuwe zendstation in Ottringham lukte dat niet meer.

En dus kwam de maatregel: radioos inleveren.

 

De sterke zender had echter wel het voordeel dat je met een kristal-ontvanger naar koningin Wilhelmina kon luisteren, wat met name in de oorlogswinter toen er geen stroom meer was, erg handig was.