De Publieke Omroep tijdens de bezetting: een kritische blik in 'Het Verraad van Hilversum'

In het programma 'Het Verraad van Hilversum' wordt de rol van de publieke omroep tijdens de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog belicht. Dit programma, gemaakt door de Joodse redactie van de EO, biedt een gedetailleerd beeld van hoe de nationale radio uiteindelijk door de nazi’s werd overgenomen.

In de jaren dertig kreeg de radio steeds meer voet aan de grond in Nederlandse huishoudens en ontwikkelde zich tot een massamedium met live nieuws en verslaggeving. Tegelijkertijd groeide in Duitsland het nationaalsocialisme, waarbij Joseph Goebbels de kracht van de radio inzette voor propagandadoeleinden. Dit concept werd later ook in bezette landen toegepast.

De reactie van Nederlandse omroepen
'Het Verraad van Hilversum' laat zien hoe Nederlandse omroepen reageerden op de bezetting en hun houding tegenover de Duitse bezetters. Nog voordat de nazi’s dit verplichtten, beëindigden enkele omroepen de samenwerking met hun Joodse medewerkers. Sommige publieke omroepen werkten coöperatief mee, wat hen geschikt maakte als propagandamiddel voor de nazi’s, met verstrekkende gevolgen.

De oprichting van De Nederlandsche Omroep
Naarmate de bezetting vorderde, verloren de nationale zenders steeds meer hun autonomie. Vanaf maart 1941 werden de omroepen opgeheven en nam De Nederlandsche Omroep, geleid door NSB’ers en nazi’s, het alleenrecht in de ether over. Dit gedwongen samenwerkingsverband speelde een belangrijke rol in de verspreiding van nazistische propaganda.

Belangrijke vragen en historische reflectie
Het programma stelt kritische vragen over de gevolgen van de nazistische programmering, de massale overname door omroeppersoneel naar de nieuwe nazi-zender en de rol van De Nederlandsche Omroep in de anti-Joodse maatregelen. Ook wordt de rol van de NSB in deze programmering en het zwijgen van de omroepen na de oorlog onderzocht.

Eindredacteur Alfred Edelstein benadrukt het belang van het programma: “De publieke omroepen hebben in de afgelopen bijna 80 jaar weggekeken van hun oorlogsverleden. Daarom vind ik het zo belangrijk dat dit programma is gemaakt. Ik ben van mening dat het de omroepen zou sieren om een herdenkingsmonument te realiseren waarmee de vermoorde omroepmedewerkers zoals sportverslaggever Han Hollander kunnen worden herdacht."

Bijdragen van deskundigen
Aan het programma hebben diverse deskundigen meegewerkt, waaronder journalist Dick Verkijk, radiopresentator Govert van Brakel, recensent Henk van Gelder, oud VPRO-directeur Jan Haasbroek, programmamaker Marnix Koolhaas, tv-journalist Fons de Poel, historicus Bart Wallet en KRO-NCRV directeur Peter Kuipers.

'Het Verraad van Hilversum' wordt uitgezonden op woensdag 28 augustus 2024 om 22:05 uur bij de EO op NPO 2.

Afbeelding: radiosportverslaggever Han Hollander (foto EO)