De laatste bastions van de langegolf: een blik op de nog operationele omroepzenders

Langegolfuitzendingen hebben een lange en indrukwekkende geschiedenis. Ooit waren ze de ruggengraat van nationale en internationale radiocommunicatie, met krachtige zenders die signalen over duizenden kilometers konden verspreiden. De combinatie van hun enorme reikwijdte en hun betrouwbaarheid maakte ze een essentieel onderdeel van de omroepwereld, vooral in landen met uitgestrekte gebieden waar FM-signalen of zelfs middengolf geen volledige dekking konden bieden.

Toch is de toekomst van de langegolf verre van zeker. De afgelopen decennia zijn veel langegolfzenders uit de lucht gehaald. Hoge energiekosten, afnemend luisteraarsbereik en de opkomst van digitale alternatieven zoals DAB+ en internetradio hebben ervoor gezorgd dat steeds meer landen hun uitzendingen op deze frequentieband stopzetten. Waar langegolf ooit een symbool was van nationale trots en technologische vooruitgang, wordt het nu vaak gezien als een achterhaald medium.

Toch zijn er nog enkele langegolfzenders die dag in dag uit hun signalen blijven uitzenden, vaak als dienst voor trouwe luisteraars in afgelegen gebieden of als cultureel erfgoed. In sommige gevallen is langegolf zelfs nog van strategisch belang, bijvoorbeeld voor maritieme communicatie of als noodkanaal in crisissituaties.

De nog actieve langegolfzenders
Ondanks de wereldwijde afname van het aantal langegolfzenders zijn er nog enkele stations die standhouden. Deze zenders bevinden zich voornamelijk in Europa en Noord-Afrika en worden vaak gebruikt voor nationale radiodiensten of specifieke doelgroepen.

• Op 153 kHz is er nog een actieve zender in Roemenië, die wordt gebruikt door Radio România Actualități. Dit is de publieke nieuwszender van het land en bereikt met zijn langegolfuitzendingen ook luisteraars in de buurlanden.
   

• De langegolfzender op 164 kHz is een van de belangrijkste in Mongolië en bevindt zich in Ulaanbaatar, de hoofdstad. Deze zender wordt gebruikt door Mongolian National Broadcaster (MNB), de publieke omroep van Mongolië, om een breed scala aan programma’s uit te zenden, waaronder nieuws, cultuur en muziek. Dankzij het sterke signaal kan de uitzending een groot deel van het land bereiken, inclusief afgelegen gebieden waar andere vormen van media minder toegankelijk zijn.
   

• Een van de krachtigste langegolfzenders is die op 171 kHz, waar Medi 1 uit Marokko uitzendt. Deze zender heeft een enorm vermogen en bestrijkt niet alleen Marokko, maar ook grote delen van Zuid-Europa en Noord-Afrika.
   

• Op 198 kHz is het Britse BBC Radio 4 nog steeds actief, al zijn er plannen om deze langegolfuitzendingen in de nabije toekomst te beëindigen.
   

• In IJsland zendt RÚV Rás 1 uit op 207 kHz. Deze zender is van groot belang voor het eiland, waar langegolf een betrouwbare manier is om landelijke dekking te garanderen, vooral in afgelegen gebieden waar FM- en DAB-dekking niet altijd optimaal is.
   

• Op 209 kHz is een langegolfzender actief die vooral gericht is op regionale uitzendingen in Mongolië. De zender voorziet luisteraars van actuele informatie, traditionele Mongoolse muziek en educatieve programma’s. De langegolftechnologie zorgt ervoor dat het signaal over grote afstanden wordt verspreid, wat essentieel is in een uitgestrekt land als Mongolië, waar veel mensen buiten de grote steden wonen.
   

• Op 225 kHz is Polskie Radio Jedynka uit Polen nog steeds te horen. Deze zender wordt uitgezonden vanuit Solec Kujawski en is een van de laatste langegolfstations die nog in Midden-Europa actief zijn. De zender is de opvolger van de oude langegolfzender in Konstantynów, die in 1991 instortte.
   

• De zender op 227 kHz heeft in Mongolië een vergelijkbare functie als die op 209 kHz en biedt aanvullende regionale dekking. Hier worden nieuwsbulletins, culturele programma’s en andere informatieve content uitgezonden.
   

• Ten slotte is er nog Radio Algerienne op 252 kHz. Deze zender, afkomstig uit Algerije, heeft een bereik dat zich uitstrekt over Noord-Afrika en delen van Zuid-Europa. Het station heeft een lange geschiedenis en blijft populair onder luisteraars die waarde hechten aan langegolfuitzendingen.

Zenders die inmiddels zijn uitgeschakeld
Hoewel er nog enkele langegolfzenders in de lucht zijn, is de lijst met stations die inmiddels zijn verdwenen veel langer.

• Op 153 kHz zond ooit Deutschlandfunk uit, maar deze langegolfzender werd in 2015 uitgeschakeld toen Duitsland besloot te stoppen met langegolfuitzendingen.
   

• Een van de bekendste langegolfzenders op 162 kHz was France Inter, die grote delen van Europa bereikte. De Franse overheid besloot in 2017 echter de langegolfzender af te schakelen om kosten te besparen.
   

• Vanuit Duitsland was de Franstalige zender Europe 1 te horen op 183 kHz. De langegolfuitzendingen zijn op 31 december 2019 stopgezet.
   

• Ook IJsland heeft een langegolfzender verloren: op 189 kHz zond jarenlang een tweede frequentie van RÚV uit, maar deze werd in 2023 uitgeschakeld.
   

• Op 207 kHz had Duitsland een tweede langegolfzender van Deutschlandfunk, die tegelijk met de 153 kHz-zender werd uitgeschakeld.
   

• In Frankrijk was Radio Monte Carlo ooit een bekende naam op 216 kHz, maar in 2020 werd de langegolfzender stopgezet.
   

• Een van de grootste verliezen voor langegolfliefhebbers was de sluiting van RTL Radio op 234 kHz. Deze Luxemburgse zender had een rijke geschiedenis en was een begrip in de Europese radiowereld, maar in 2022 kwam er een einde aan de uitzendingen.
   

• Op 270 kHz zond jarenlang Český rozhlas uit vanuit Tsjechië, maar ook deze zender werd in 2021 stilgelegd.
   

• Een andere bekende langegolfzender was die op 279 kHz, waar Belaruskaje Radio uit Wit-Rusland uitzond. Deze zender werd al in 2016 uitgeschakeld.

De toekomst van langegolf
Hoewel het aantal actieve langegolfzenders blijft afnemen, blijven sommige stations nog steeds operationeel. In landen zoals Polen, het Verenigd Koninkrijk, Marokko en Mongolië wordt langegolf nog steeds gebruikt als een belangrijk medium om landelijke dekking te garanderen. Daarnaast ontstaan er ook nieuwe initiatieven zoals Arctic 252 in Finland.

De komende jaren zullen uitwijzen of de resterende langegolfzenders kunnen overleven in een wereld die steeds meer overstapt op digitale radio.

Afbeeldingen: De zendlocatie in Felsberg, Duitsland (foto's Vincent Schriel)